Müslümanlardan Endülüs'e ilk girenler, H. 92/M. 711 yılında Şam'daki Emevi Devleti zamanında Tarık b. Ziyad ve Musa b. Nusayır'dır. ikisi beraber işbirliği halinde söz konusu bölgeyi ele geçirdikten sonra, birtakım emirler bu bölgede Emevi halifeleri adına icraatta bulundular. Daha sonra halifeliğin Abbasilere geçmesiyle Saffah, tüm Emevileri katledip soylarını kuruttuğu dönemde bunlar arasından, halife Abdülmelik soyundan gelen Abdurrahman b. Muaviye adında bir delikanlı canını kurtararak kaçmayı başarmış ve Magrib'den (Tunus, Cezayir, Fas) geçtikten sonra denizi aşarak Endülüs'e girmiştir. O tarihte Endülüs'de Abdurrahman b. Yusuf el Fihri adında bir vali bulunuyordu. Abdurrahman b. Muaviye onun elinden ülkeyi almış ve kısa bir süre Abbasi halifesi Saffah adına hutbe okutmuştur. Çok zaman geçmeden, Abbasi halifesi kendisini görevden alınca, Abbasileri tanımadığını belirterek, H. 138/M. 756 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. Endülüs bölgesinin o tarihte başkenti olan Kurtuba'yı kendisine merkez yapmıştır. Abdurrahman'dan sonra birçok emir Endülüs'te hüküm sürdü. Bunlar H. 317/M. 912 yılına kadar kendilerine "emir" lakabını veriyorlardı. Söz konusu yılda hükümdarlığa üçüncü Abdurrahman (H. 300-350/M. 912-961) geçince, emirlikle yetinmeyip halifeliğini ilan etti. Kendisi Endülüs'te saltanat makamına oturan Emevi halifelerinin en büyüğüdür. Birçok kez Franklarla savaşlar yapmış ve onları mağlup etmiştir.
Üçüncü Abdurrahman'ın vefatından sonra birçok hükümdar hilafet makamında bulunmuşsa da hiçbiri onun gibi güçlü olamamıştır. H. 5. yüzyılda Endülüs'teki İslam devleti "tavaif-i mülük" adı verilen çok sayıda küçük devletçiğe bölündü. Her yerde bir bey hüküm sürmeye başladı. Bu devletçik veya beyliklerin en büyüğü lşbiliye Araplarından oluşan "Benü Abbad Hanedanı"ydı (1023-1091). Daha sonra tüm egemenlik tavaif i mülüktan olan bu hanedan eline geçmişse de bunlar da Franklara karşı durabilmek için Mağrib bölgesinde hüküm süren hükümdarların yardımlarına muhtaç olmuşlardır. Onlar da Endülüs'e girdiklerinde buranın güzelliğinden etkilenmişler ve bir süre sonra bölgeyi ele geçirip, kendi ülkelerine katmışlardır. Endülüs bölgesi daha sonra çeşitli olaylara sahne olduktan sonra nihayet M. 1492 yılında Frankların (İspanya’nın) egemenliğine geçmiş ve söz konusu tarih Müslümanların bu bölgedeki idarelerinin sonu olmuştur.
Endülüs bölgesi İslam tarihinde gerçekten büyük bir yer işgal eder. Söz konusu bölgede, pek çok alim, edip, şair, filozof ve bilim adamı yetişmiş, birçok okul ve kütüphane kurulmuş, yüksek bina ve saraylar inşa edilmiştir.
Corci Zeydan’ın İslam Uygarlıkları Tarihi Kitabından Alıntılanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder