Selçuklu fetihleri ve Bizans'ın durumu
Sultan Alparslan'ın ölümü ve oğlu Melikşah'ın Büyük Selçuklu Devleti tahtına geçtiği 1072 yılında, esasen Malazgirt Zaferi'nden sonra yapılan Selçuklu - Bizans barış antlaşmasının Romanos Diogenes'in ölümü sebebiyle, bozulması üzerine, sultan Alparslan'ın emriyle Selçuklu prens ve emirleri Anadolu'da fetihlere devam etmekte idiler. Bu cümleden olarak başta Kutalmışoğulları Süleymanşah, Mansur, Alpilek ve Devlet olmak üzere, Artuk, Tutak ve diğer Selçuklu emirleri, Kızılırmak'ı geçip Orta- Anadolu yönünde fetihlere devam ettiler. Bunun üzerine yeni Bizans imparatoru VII. Mihael Dukas, bu Selçuklu fetih hareketlerini durdurmak amacıyla Isaakios Komnenos ve kardeşi Aleksios'u Frank başbuğlarından Ursel ile birlikte Anadolu'ya gönderdi. Bizans kuvvetleri Kayseri'ye gelince Ursel, aralarının açıldığı başkumandan durumunda bulunan Isaakios'a isyan etti ve daha sonra da 400 atlısıyla Bizans ordusundan ayrılıp Sivas yönüne hareket etti. Onu yakalamak ve cezalandırmak amacıyla harekete geçen Isaakios, Kayseri yörelerinde, Selçuklu kuvvetleriyle giriştiği savaşta, yenilgiye uğrayıp tutsak alındı. Kardeşi Aleksios ise gizlice ve tek başına Ankara'ya ulaşabildi. Öte yandan Isaakios da Bizans kentlerinden toplattırdığı paralarla kurtuluş akçasını (fidye-i necat) ödedikten sonra Ankara'ya gelip kardeşiyle birlikte İstanbul'a gitti. Bu sıralarda kuvvetleri gittikçe çoğalan Ursel, Sivas'ın batı yönüne hareket ederek yolu üzerindeki bütün Bizans, kent, ilçe ve köylerini tahrip ve yağma akınlarına uğratmakta idi. Öte yandan yukarıda sözkonusu edilen Kutalmışoğullarından başka Artuk, Tutak, Afşin, Demleçoğlu Mehmet, Tarankoğlu ve Duduoğlu adlarındaki Selçuklu emirleri de özellikle Orta- Anadolu yönünde fetih hareketlerini aralıksız sürdürmekte idiler. Bu durum karşısında ciddi bir endişeye düşen imparator Dukas, büyük bir ordunun başında eski nazırı Ionnes Dukas'ı Nikephoros Botaniates'le birlikte asi Ursel'i yakalamak ve Selçuklu fetihlerini önlemekle görevlendirdi. Önce Ursel üzerine yürüyen Dukas, onunla Sakarya ırmağı yörelerinde yaptığı savaşta yenilgiye uğradıktan başka tutsakta alındı (1073). Bu başarı üzerine Ursel, tutsak Dukas'ı imparator ilan ile Sapanca dağı'na çekilip lstanbul'u elegeçirme hazırlıklarına başladı. Bu nazik ve tehlikeli durum karşısında Nikephoros, bu sıralarda büyük bir Selçuklu kuvvetiyle lzmit yönünde fetihler yapmakta olan Artuk Bey'le bir antlaşma yaparak onu Ursel üzerine saldırıya razı etti. Derhal harekete geçen Artuk Bey, Sapanca Dağ'ındaki karargahında bulunan Ursel'e öncü kuvvetleriyle bir baskın yaptı. Daha sonra da asıl ana kuvvetleriyle yapılan şiddetli çarpışmalarda Frank kuvvetleri yenilgiye uğradığı gibi, bütün çıkış yolları kesilen Ursel, beraberindeki lonnes Dukas ile birlikte tutsak alındı. Çok geçmeden Artuk Bey, tutsakları kurtuluş akçası karşılığında serbest bıraktı. Ionnes Dukas lstanbul'a dönerken, Ursel Amasya yörelerinden topladığı kuvvetlerle yeniden isyana başlayıp, kendisine karşı gönderilen bir Bizans kuvvetini yenilgiye uğrattı. Böylece bir yandan Selçuklu fetihleri, öbür yandan Ursel'in isyan harekatı karşısında Bizans'ın tehlikeli durumlara düşmekte olduğunu gören imparator, daha sonra Bizans tahtına oturacak olan Aleksios Komnenos'u Doğu Ordusu başkomutanlığına atayarak Anadolu'ya gönderdi. Bunu haber alan Ursel, kuvvetleriyle birlikte Amasya yörelerinde harekatta bulunan emir Tutak'ın yanına gelip, Bizans'a karşı onunla bir ittifak yaptı. Öte yandan Amasya yakınlarına kadar gelip Tutak- Ursel ittifakını haber alan Aleksios, derhal harekete geçip Tutak'la ilişki kurarak Bizans ve Selçuklu memleketlerini tahrip ve yağma eden Ursel'i büyük bir fidye ve değerli armağanlar karşılığında yakalatıp kendisine göndermesini sağladı; böylece Bizans için ciddi bir duruma gelen Ursel tehlikesi de emir Tutak'ın yardımı sayesinde ortadan kaldırılmış oldu. Öte yandan Selçuklu kuvvetleri, bir yandan lzmit yakınlarına kadar ilerlerken öbür yandan da özellikle, Kutalmışoğulları'nın harekatta bulunduğu Güney- doğu Anadolu bölgesinde fetihlerini sürdürmekte idiler.
ANADOLU'NUN FETHİ
SELÇUKLULAR DÖNEMİ
(BAŞLANGIÇTAN 1086'YA KADAR)
Prof. Dr. ALİ SEVİM
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder