Kral Arthur: Sunuş
Tarihsel Arkaplan
Britanya'nın efsanevi büyük kahramanı Kral Arthur'un öyküleri, sekiz yüz yıldan uzun bir süredir bilinmektedir, ama bilim adamları gerçek Arthur hakkında çok az şey öğrenebilmişlerdir, çünkü savaşlarını gösteren çağdaş hiçbir kanıt bulunamamıştır. Bazı bilim adamları, gerçek Arthur'un muhtemelen, MS 500-517 arasında Saksonya'nın işgali için düzenlenen on iki başarılı saldırıyı yönetmiş Artorius adlı Galli bir süvari generali olduğunu ileri sürmektedir.
Ancak 1985'te, tanınmış Arthur uzmanı Geoffrey Ashe, Kral Arthur'un tarihsel kimliği hakkındaki bilinen görüşlere meydan okuyan kanıtlar yayımlamıştır. Ashe, tezini, Jordanes'ın (6. yüzyıl), William'ın (11. yüzyıl) Monmouth'lu Geoffrey'in (12. yüzyıl) eserlerine ve bir Romalı soylunun, daha sonra Galya’ya (Fransa) geçen Riothamus (Yüce Kral) adlı, 5, yüzyılda yaşamış bir Britanya kralına yazdığı mektuba dayandırmaktadır. Ashe, Arthur ile Riothamus'un aynı kişi olduğu noktasından hareketle, Arthur'un krallık dönemini de, 460'larda Galya'ya yönelik Britanya harekâtının da yaşandığı 450-470 yılları arasına yerleştirir. Monmouth'lu Goeffrey'in, Arthur'un Galya'ya yönelik askeri başarısını tanımlayışı genellikle hayal ürünü kabul edilir, ama Riothamus, Burgundi'de Gothlara karşı cesaretle savaşıp başarılı olamadığı saldırıda, Galya'ya gerçekten on iki bin askerle girmiştir, Hatta Arthur gibi Riothamus da dostlarından birinin ihanetine uğramış ve muhtemelen, bugün bile Avallon adını taşıyan bir Fransız kasabası üzerinden geri çekilmiştir.
Başarılarının ölçüsü ne olursa olsun, gerçek Arthur yaşadığı dönemde de, sonrasında da ilgi çeken bir sözlü Gal folklorü geleneğinin, adıyla özdeşleştiği bir kişiliktir. Arthur adına ilk atıfa, Nennius'un Histerin Brittonum’v nda (yaklaşık MS 800) ve Malmesbury'li William'ın Gesta Regum Angforum (yaklaşık 1125) adlı eserinde rastlanmıştır.
Arthur, edebiyatta ilk olarak, Monmouthlu Geoffrey'in MS 1136'da Latince yazılmış Historia Regum Britanniae (Britanya Kralları Tarihi) kitabında görülmektedir. Geoffrey, Britanya tarihi üzerine bir kitaba gereksinim duyulduğunu düşündüğünde, Arthur zaten Gal ülkesinin sözlü geleneğinde yaygın bir konudur. MÖ 1200 yılından MS 689 yılına kadar, 1900 yılı kapsayan tarih kitabında Geoffrey, Arthur'u baş karakter yapmayı seçmiştir.
Geoffrey'in topladığı malzemeler için kaynak belirtmesine karşın, bilim adamları onun o günkü geleneği izlediğine ve folklor ile kendi düş gücünü birlikte kullandığını örtmek için hayali kaynaklar yarattığına inanırlar. Bundan ötürü onun çalışması, tarihten çok edebiyat olarak anlaşılmalıdır.
Bütün Britanya adaları ve Avrupa'nın birçok kısmını ele geçiren Büyük Britanya Kralı Arthur'un yaratılışını Geoffrey'e borçluyuz. Geoffrey'in yorumunda Arthur, yokluğunda krallığı ele geçiren yeğeniyle savaşması için yurduna çağrılmasaydı Roma'yı da ele geçirebilirdi. Geoffrey, Arthur'un olağandışı doğumunu ve ölümünü; güzel ama vefasız karısı Guinevere'yi; büyücü Merlin'i ve şövalyelik kavramını dünyaya tanıtır. Geoffrey, Arthur'un daha çok askeri önder yönünü ele almıştır.
Ama başka yazarların daha derinden ilgilenmeleri için esin kaynağı olabilecek konulara da {Merlin, Guinevere, büyü ve şövalyelik kavramı) kitabında yeteri kadar yer vermiştir.
Geoffrey'in tarihi öylesine iyi yazılmıştır ki, yalnızca kendi döneminde değil sonraki kuşaklarda da ilgi çekmeyi sürdürmüştür. 20. Yüzyıl yazarları için hâlâ ana kaynaklardandır. Şair Robert Wace, MS 1155 yılında Geoffrey'in tarihini serbest bir biçimde Norman-Fransız diline çevirmiştir. Kitapta Arthur'un geçtiği bölümleri çoğaltmış, yeni kaynaklar kullanmış ve çalışmaya daha saraylı bir tat katmıştır. Yuvarlak Masa'ya ilk kez değinen Wace'tir.
Wace'in şiirinin ortaya çıkmasından sonra Chretien de Troyes, Kral Arthur'un sarayında geçen beş roman yazmıştır. Fransız olan Chretien, Kral Arthur'un Britanya ulusal kahramanı ya da istilalar kralı olmasıyla fazla ilgilenmez. Bunun yerine âşıkların ve şövalyelerin bulunduğu ve Arthur'un yönettiği şövalyelik dünyasını dile getirir. Chretien, kadının erkeğe üstün olduğu ve âşığın sevgilisinin isteklerine bütünüyle uyduğu saraylı aşk düşüncesini tanıtır. Lancelot'da, Lancelot ve Guinevere arasındaki aşk ilk kez görülür. Chretien öylesine iyi bir Öykü yazarıdır ki, romanları geniş çevrelerde okunmuş ve taklitleri yazılmıştır.
Kral Arthur, son olarak İngiliz dilinde MS 1205 yılında şair Layamon'un Wace'in şiirlerini orta dönem İngilizcesi denen dönemin başlarında, serbest bir biçimde çevirdiği zaman görülmüştür. Layamon, Wace'in öyküsüne daha çok ayrıntı ekler ve Arthur'un cesaretinin ve serüven tutkusunun vurgulanmasıyla öyküye belirgin bir İngiliz çeşni katar. Monmouthlu Geoffrey gibi Layamon da bir yurtseverdir, bunun için Chretien'in Arthur öyküsünün romantik yorumunu göz ardı etmeyi yeğler.
Kral Arthur öyküsünün başka bir anlatımı daha vardır:
14. yüzyılın ortalarında İngilizce olarak yazılmış olan Mortc Arthure. Konu yine Arthur'un kişiliğinde ulusal kahramanlıktır; mağrur savaşçı kral büyük bir kahraman olarak sunulur. Yazar aşk, şövalyelik ya da şövalyeler sarayına hiç ilgi göstermemiştir. öyküde, Sör Gavvain, Arthur'un baş şövalyesidir ve Lancelot küçük bir role sahiptir. Bu sunuş Fransız destanı Chatıson de Rolcınd ve Anglosakson destanı Beuwolf a benzemektedir.
Uzun yıllar sonra, 1485'te, Sör Thomas Malory, Kral Arthur öyküsünün son biçimi olan Lc Morte D'Arthıtr'u yazmıştır. Malory, Monmoutlu Geoffrey'in İngiliz geleneğiyle Chretien de Troyes'nin Fransız geleneğini birleştirir. Malory'nin anlatımında, Kral Arthur, Büyük İskender gibi dünyanın en büyük hükümdarlarından biridir. Roma'da krallık tacı giyene dek İngiltere'ye geri dönmez. Malory, Mordred'in ihanetini ve Guinevere' nin sadakatsizliğini Geoffrey'den aktarır, ama bunu Guinevere ve Lancelot arasındaki aşk ilişkisiyle birleştirir. Ayrıca, Arthur'un baş şövalyelerinin birçok öyküsünü katarak Arthur'un sarayının resmini genişletir. İngiliz tarihinin bu romantik anlatımında, Yuvarlak Masa'nın dağılması, birçok yaşamı trajediyle yüzleştirir ve altın bir çağı noktalar.
Çekiciliği ve Değeri
Kral Arthur'ıın öyküsü yüzlerce yıldır yazarların ve okuyucuların ilgisini çekmektedir. Bunun nedeni öykünün içeriğinin oldukça karmaşık olması ve öyküde hemen hemen herkesin İlgisini çekebilecek bir çeşitlilik bulunmasıdır. Büyük destanların birçoğunun tersine, Öykü geniş bir rol dağılımını içerir. Okuyucu ister macera, büyü, soyluluk, gerçek aşk gibi konularla, İsterse büyük ve trajik bir aşk öyküsüyle ilgilensin, Le M orte D 'Arthur okunması gereken bir kitaptır.
Kral Arthur'un temel klasik biçimine aşina olan okuyucular birçok çağdaş versiyonuna da büyük ilgi göstereceklerdir, çünkü her birinin yoğunlaştığı nokta ayrıdır. 19. Yüzyıldan kalan Sör Walter Scott'un hmnhoe ve Alfred Lord Tennyson' un ldytk o ffhc King adlı eserleri elimizdedir. 20. Yüzyıl Arthur efsanesiyle büyülenmiş olmayı sürdürmektedir. John Steinbeck, T.H White ve Mary Stewart da bu geleneği taşıyan yazarlar arasındadır. Hemen hemen her yıl, gerçekten yazarının Arthur öyküsüne kendi damgasını vurduğu yeni bir roman ortaya çıkmaktadır. Kral Arthur, Lancelot, Guinevere, Mordred ya da Merlin gibi baş karakterlerden birinin gözünden olayları anlatmak büyüleyici bir öykü yaratmaya yeter. Çağdaş anlatımların kimi tarihsel, kimi mizahi ve kimi de feminist bir noktadan yazılmıştır.
Bireyin kişisel istekleriyle başkalarına karşı sorumlulukları arasındaki çatışma, İlyada'daki kadar eski ve şimdi kendi yaşamlarımızda vermek zorunda olduğumuz kararlar kadar günceldir. Toplumumuz Malory'nin betimlediği toplumla çok az benzeşmesine rağmen Arthur, Lancelot ve Guinevere'nin karşılaştığı çelişkileri anlayabilir ve paylaşabiliriz.
Arthur Kahramanları
Le Mor te D'Arthur'da temel karakterler, kahraman aristokratlardır, O toplumda yalnızca soylu doğan biri şövalye olabilir. Daha yeni yetme bir oğlan çocuğuyken kadınlara nasıl eşlik edeceğini öğrenir, genç bir şövalye olduğunda gerekli savaş becerilerini kazanır, yirmisine geldiğinde artık şövalyelik yolunda olgunlaşmıştır.
Bir erkek şövalye olduğunda, kendini belirli değerlere göre yaşamakla yükümlü kılan bir and içer. Krala, yakınlarına ve arkadaşlarına, sevdiği kadına sadık olması beklenir. Özellikle de kadınların yanında nazik ve kibar olması gerekir. Ayrıca, bir savaşta efendisi için çarpışırken, bir yarışma ya da turnuvaya katıldığında ya da zordaki arkadaşlarına ya da kadınlara yardım ederken her zaman cesur olması, son olarak da onurlu bir insan olması beklenir; öyle yaşamalıdır ki, diğer soylular ona saygı göstersin. Sorun, bu farklı değerleri en az atışmayla dengelemektir.
Saraylı aşkın, genellikle evlilik dışı aşk olduğunu belirtmek gerekir. Chretien ve Malory'nin edebiyatta dile getirdiği toplumda ve gerçek dünyada, soylular arasındaki evlilikler, genç çiftlerin aileleri ya da yöneten kişi tarafından siyasal, toplumsal ya da ekonomik nedenlerden ötürü düzenlenmiştir. Evlenen kişilerin duyguları göz önüne alınmaz ve boşanma yoktur. Bu nedenle evli bir insan için, aşkı evlilik dışı ilişkide bulmak rastlanmadık bir durum değildir.
Başlıca Karakterler
Brutus: Aeneas'ın büyük torunu; Troya sürgünlerini Britanya'ya götürür ve krallık kurar.
Auretiııs Ambrosias: Kral Constantıne'in oğlu; Uther Pendragon'un ağabeyi; Britanya kralı; Stonehenge yaratıcısı.
Uther Pendragon: Kral Konstantın'in oğlu; Aurelius Ambrosias'ın küçük kardeşi; Britanya kralı; İgraine'in kocası; Arthur' un babası.
İgraine: Cornwall dükünün karısı; daha sonra Uther Pendragon'un karısı ve Britanya Kraliçesi; Arthur ve Margawse'in annesi.
Arthur: Kral Uther Pendragon ve Kraliçe İgraine'in oğlu; Guinevere'in kocası; Mordred'in babası; Britanya kralı; Yuvarlak Masa Şövalyelerinin kurucusu.
Ector: Arthur'un babalığı.
Kay: Ector'un oğlu; Arthur'un kardeşliği; Yuvarlak Masa şövalyesi.
Guinevere: Kral Leodegrance'ın kızı; Kral Arthur'un karısı; Britanya kraliçesi.
Merlin: Büyük büyücü ve kâhin; üç Britanya kralının, Aurelius Ambrosias, Uther Pendragon ve Arthur'un danışmanı.
Lucius Hiberius: Arthur söylencesinde, Arthur onu yenip yerine geçene kadar Roma imparatoru.
Margaıpse: Kral Uther Pendragon ve Kraliçe İgraine'in kızı; Kral Arthur'un kızkardeşi; Orkneyli Kral Lot'un karısı; Kral Arthur'dan Mordred'in, Kral Lot'tan Gawain, Agravain, Gaheris ve Gareth'in annesi.
Mordred: Kral Arthur ve kızkardeşi Kraliçe Margavvse'in oğlu; Gavvain ve Agravain'in üvey kardeşi; Yuvarlak Masa şövalyesi.
Gamım: Kral Arthur'un yeğeni ve en sevdiği şövalyelerden biri; Kraliçe Margavvse ile Orkneyli Kral Lot'un oğlu; Agravain, Gaheris ve Gareth'in kardeşi; Mordred'in üvey kardeşi; Yuvarlak Masa'nın ikinci büyük kralı.
Agravain: Kraliçe Margavvse ile Kral Lot'un oğlu; Gawain'in kardeşi; Mordred'in üvey kardeşi ve arkadaşı; Yuvarlak Masa şövalyesi.
Gaheris: Kraliçe Margavvse ve Kral Lot'un oğlu; Gavvain ve Agravain'in küçük kardeşi; Yuvarlak Masa şövalyesi.
Gareth: Kraliçe Margavvse ve Kral Lot'un oğlu; Gavvain ve Agravain'in küçük kardeşi; Yuvarlak Masa şövalyesi.
Lancelot: Benvvickli Kral Ban'ın oğlu; Yuvarlak Masa'nın en büyük şövalyesi; Kral Arthur'un en sevdiği iki şövalyeden biri; Kraliçe Guinevere'in en sevdiği şövalye ve taraftarı.
Bors: Galyalı Kral Bors'un oğlu; Lancelot'un yeğeni; Yuvarlak Masa şövalyesi.
Pellinor: Yuvarlak Masa'nın büyük şövalyelerinden.
Bedivere: Yuvarlak Masa şövalyesi; Kral Arthur'u canlı gören son şövalye.
Donna Rosenberg'in Dünya Mitolojisi adlı kitabından alıntılanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder