AKA (IRMAK TANRIÇASI)
Irmakların ve içindeki varlıkların koruyuculuğunu yapar. Yakut Mitolojisi'ndeki kişiliklerden birisi olmasına karşın Anadolu’daki Aka adlı ırmak tanrıçasıyla ilginç bir biçimde ad ve özellik benzerliği taşır. Moğol halk kültüründe Ehe Üreng (Beyaz Ana) olarak bilinir ve sonsuz suların derinliklerinden çıkardığı çamuru bir kaplumbağanın sırtına koyarak yeryüzünü yarattığı söylenir. Bir başka rivayetteyse çamuru çıkarmasını kaplumbağadan istemiştir. Burada Eke Hatun (Aka Hatun) bir ırmak tanrıçası olarak eski Türk kültüründeki sulardan çıkan Ak Ana'nın özelliklerini taşır.
AK ANA (DENİZ TANRIÇASI)
Henüz hiçbir şey yaratılmamışken sonsuz suların içinden çıkarak Tanrı Kayraya yaratma ilhamını vermiştir. Başka bir efsanede Tanrı Ülgen'e yaratma emrini vererek sulara tekrar daldığı anlatılır. Işıktan bir bedeni vardır. Başında gücü simgeleyen ve taca benzeyen zarif boynuzları bulunur. Denizkızı gibi çok uzun, hafif maviye çalan bir balık kuyruğu vardır. Evrenin başlangıcında ortaya çıkan hangi varlık varsa hepsine ruh/can vererek yaşam döngüsünü başlatmıştır. Bir efsane okyanusu olan Akdeniz'de yaşar. Bazı söylencelerde, geyik şekline giren Su Ana ile Göktürklerin atası evlenmiştir. Çeşitli söylencelerde de denizden çıkan bir geyik olarak betimlenir. Asya'da kadın ozanlara ise Akınay denmesinin Ak Ana ile bağlantılı olması muhtemeldir.
AK ATA (DENİZ TANRISI)
İyiliği temsil eder. İnsanlığı korumakla görevlidir. Dünyanın diğer ucunda yer alan kutsal okyanusta yani Akdeniz'de yaşar (veya onun kıyısındaki Ak Dağ'da) yaşar. Ak bir atı vardır. Dokuz memleketi (kıtayı) idare eder. Soylu insanları ve hakanları simgeler. "Aksoylu" tabiri bu anlamda kullanılan bir sözcüktür. Demir Yaylı olarak betimlenir ve bu onun gücünü gösterir. Balık kılığına girebilir. Denizler mecazen sonsuzluğu, yaşamın başlangıcını ve tanrısal kapsayıcılığı ifade ederler. Bu bağlamda Ak Ata suların koruyucusu olarak aslında yaşamı da korumaktadır.
Bahattin Uslu’nun Türk Mitolojisi adlı kitabından alıntılanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder