Safevi Hanedanlığı (1502-1736) nispeten kısa ömürlü ama son derece etkili bir Pers gücüydü. Bölgeye şii islam'ı getirdi (Bu durum halen devam etmektedir) . Hemen hemen günümüz sınırlarıyla aynı olacak şekilde iran devletinin temellerini attı.
Safeviler günümüz iran'ındaki Ardabil'dendiler. Adlarını kurucuları Safiyüddin'den alıyorlardı. 1501 yılında liderleri I. ismail kendisini Pers Şahı ilan etti. Sonraki on yıl boyunca Pers ülkesi'nin tamamında hakimiyet kurdu. Aynı zamanda Irak'a bağlı Bağdat ve Musul eyaletleri üzerinde de egemenliğini ilan etti. Büyük ölçüde Sünni olan bu bölgelerde de şiiliği yaygınlaştırdı.
1514 yılında ismail Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim tarafından yenilgiye uğratıldı. Safeviler, Osmanlı ile batıda, Özbekler ile doğuda devam eden savaşlar sırasında Bağdat'ı kaybettiler. Başkentlerini Pers ülkesinin batısındaki Esfahan' a taşımak zorunda kaldılar.
1588 yılında en büyük şahlardan biri olan I. Abbas (1588 ve 1629 yılları arasında hüküm sürdü) tahtı ele geçirdi. Güçlü bir ordu kurdu. işgalci Özbekleri bölgeden sürdü. Osmanlıların elindeki bölgeyi onlardan aldı. Bağdat'ı yeniden ele geçirdi. Portekizli tüccarları Pers körfezinden çıkardı ve 1622 yılında Hürmüz Adası'nı yeniden ele geçirdi.
Askeri zaferleri ve etkin yönetimi Abbas'a Pers halklarını birleştirme imkanını verdi. Batı ile ticaret gelişti. Sanayi (ünlü halı dokumaları dahil olmak üzere) ve sanatları desteklemesi , Pers ülkesi'ne önemli bir güç kazandırdı. Başkent isfahan, camileri, köşkleri ve minareleri ile islam dünyasının en önemli mimari merkezlerinden biri haline geldi. Abbas'ın ölümünün ardından Safeviler yavaş bir gerileme sürecine girdiler. 1722 yılında Afganlar tarafından ve daha sonra 1736'da Nadir şah tarafından fethedildiler.
Alıntıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder