1956 yılında Moğolistan’ın Bugut şehri yakınında bulunan ve Gök-Türkler dönemine ait olan yeni bir yazıttır. Bilim dünyasına önemli yenilikler kazandırdı. Bu yazıt, Gök-Türk döneminde yazılanların en eski tarihlisiydi. Gök-Türklerin ilk kağanı Bumin’in oğlu Mahan Tigin’in (553-572) mezar taşı olan bu yazıtın 581’de dikildiği tahmin edilmektedir. Taşın üç tarafı Soğd dilinde yazılmış olup, dördüncü yüzü Sanskrit ve Brahman dillerindedir. Gök-Türklerin ilk dönemine ait olan bu yazıtın Türk dilinde değil de Soğdça yazılmış olması dikkat çekicidir. İpek Yolu üzerinde yaşayan ve İranî bir halk olan Soğdlar, Doğu ve Batı Gök-Türklerin yönetim divanında önemli siyasi, kültürel ve ekonomik roller oynamışlardır. Bumin Kağan’ın 545’de Çin’e gönderdiği ilk elçi bir Soğdlu idi.
Yazıtın Soğd dilinde olması, Gök-Türk Devleti’nin resmî dilinin (en azından ilk zamanlar) Soğdça olduğu ihtimalini güçlendirmektedir.
Yazıtın ilginç bir özelliği de tepesinde bulunan kurt ve kurdun karnında insan figürü kabartması bulunmasıdır. Bu durum eski Türk efsanelerindeki dişi kurdu hatırlatmaktadır. Yazıtta Gök-Türklerin sosyal yapısı ve toplumun hiyerarşik yapılanması hakkında bilgiler verilmektedir. Kağan ve akrabalarından, şadapıt’lar, tarkan’lar, kurkapın’lar, sengün’ler, tudun’lar ve süvarilerden söz edilmektedir. Yazıtın içeriğinden Budizm inancının Türkler içinde etkili olduğu anlaşılmaktadır.
Alıntıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder