Bozkırlar çöl değil yayla iklimine sahiptir. Bozkırlarda teşekkül eden kültürün taşıyıcısı olan Türkler, yayılmaları sırasında buna benzer coğrafi şartları aramışlardır. Ormanlık, sıcak ve çok rutubetli bölgelere girmekten kaçınmışlardır.
Bu dikkati göstermeyen bazı Türk toplulukları ise, zamanla benliklerini kaybetmişlerdir. Yabancı hayat telakkilerinin şiddetli baskısı sonucunda değişime uğrayan bu topluluklara örnek olarak Çin’de Tabgaçları, Hindistan’da çeşitli Türk devletlerini, Balkanlarda Bulgarları gösterebiliriz.
Bu bakımdan Türklerin irili ufaklı siyasi kuruluşlar meydana getirerek varlıklarını asırlar boyu devam ettirdikleri saha. Kuzey Çin’den başlayıp bütün Orta Asya’yı, İran’ı ve Anadolu’yu içine alarak Avrupa’da Tuna dirseğine kadar uzanan geniş kuşaktır. Bugün de Türk toplulukları bu kuşak üzerinde varlıklarını sürdürmektedir.
SAKA-İSKİT DEVLETİ
Saka Orta Asya’da kurulmuş ilk Türk devletidir, diyebiliriz. Sakalar bu imparatorluğa adını veren topluluktur. Arkalarında bıraktıkları izlerden, Baykal boylarından Tuna’ya uzanan coğrafi alan üzerinde yaşadıkları anlaşılmaktadır.
Tarihi kaynaklarda M.Ö, VII. yüzyıl başlarında Ön Asya seferleri ile yer almışlardır. Saka devletinin kuruluş tarihi hakkında kesin bir bilgi mevcut değildir. İran-Hint kaynaklarında Saka, Grek kaynaklarında İskit adıyla anılmaktadır.
Sakalar ile ilgili beş önemli tarihi olay hakkında bilgi sahibiyiz. 1- Sakaların Ön Asya Seferi, 2- İran hükümdarı Kurus’un Saka seferleri, 3- Daryüs’ün Batı Saka Seferi, 4- İskender’in İran seferi, 5- Sakaların İran hakimiyeti.
Sakaların Ön Asya Seferi sırasında başlarında bulunan hükümdarın adı değişik kaynaklarda farklı adlarla kaydedilmiştir. Heredot’a göre Midias, Şehname’ye göre Afrasyap, Türk efsanelerine göre Alper Tunga’dır.
Saka Devleti, zaman zaman önemli sarsıntılar geçirmesine rağmen M.Ö. II. yüzyıl ortalarına kadar birliğini ve varlığını muhafaza ederek yaşamaya devam etmiştir.
Bu tarihten itibaren önce Hunlardan kaçan Yüeçilerin Pamir yaylasına yerleşmeleri ile ikiye bölünmüş, daha sonra Hunların batıya kaymaları üzerine parçalanıp yıkılmıştır. Bir kısmı doğu Avrupa’ya bir kısmı Hindistan’a, bir kısmı ise bugünkü Yakutistan’a göç etmişlerdir.
Mevcut tarihi kaynaklar incelendiğinde, tarihçilerin Saka-îskitlerin kökeni konusunda görüş birliği içinde olmadıkları görülmektedir. Doğulu kaynaklar Sakaların Turani bir ulus olduğu görüşünde birleşmektedirler. Kaynaklara göre. Sakalar, beyaz tenli, siyah veya kumral saçlıdırlar. Erkekleri çoğunlukla sakallıdır.
Genellikle, göçebe bir hayat tarzı içinde hayvancılıkla uğraşırlar. Çadır şekline getirilmiş arabalar içinde yaşarlar. İdari ve ticari merkezleri dışında şehir ve kaleleri yoktur. İçlerinde mevsimlik olarak tarımla uğraşan guruplar da bulunmaktadır.
Kıyafetleri, çizme, pantolon, kaftan ve kendilerine özgü bir başlıktan oluşmaktadır. Sanatta oldukça ileri gitmişlerdir. Altın ve bronz madenlerini kullanmaktadırlar. Araba, at koşum takımları ve özellikle vazo yapımında isim yapmışlardır. Sakaların kültür özelliklerine dikkat ettiğimiz zaman Türk Milli kültür özelliklerine benzediğini açıkça görürüz. Bütün bunlar Sakaların bir Türk Devleti olduğu görüşünü kuvvetlendirmektedir.
İSLAM ÖNCESİ TÜRK TARİHİ VE KÜLTÜRÜ
Gülçin ÇANDARLIOĞLU
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder