BARAN
Ev tanrısı. Evleri koruyan tanrıdır. Çok güçlü olarak betimlenir. Türklerde ev kavramı çadır ve otağları da ifade ettiğinden dolayı içerisinde barınılan her mekan ev olarak algılanabilir. Bu bağlamda barınak tanrısı demek daha doğru olacaktır.
BASAMAN
Deniz tanrısı. Denizlerden sorumludur. Korkusuz bir alp olarak nitelenir. Elinde üç çatallı kargısı vardır. Fakat bu üç çatallı kargı motifinin Hint kökenli olma ihtimali yüksektir. Çünkü Batı (özelikle Yunan ve Roma) mitolojilerindeki okyanus ve deniz tanrılarının taşıdığı "Üçdiş" (Yunanca; "Trident") adı verilen bu savaş ve avlanma aracı eski çağlarda Hint-Ari kültürünün ayrışma döneminde Avrupa kıtasına kadar ulaşarak bu kültürlere geçmiştir. Daha özgün olarak Basaman Han'ın yanında taşıdığı dokuz kollu tuğuysa, yırtıcı hayvan kuyruklarından oluşturulmuştur. İyilik yapan bir tanrı olarak görünür ve su ruhlarıyla da yakından bağlantılıdır. Moğollarda Basalgan adlı bir nehir tanrısı vardır.
BASAT
Dede Korkut öykülerinde adı geçer. Tepegöz'ü öldürmüştür. Çocukken ormanda yapılan bir av sırasında yitirilmiş ve .bulunamamıştır. Onu aslanlar yetiştirmiştir. Bu yüzden diğer Oğuz beylerinin aksine toplumdan olabildiğince uzakta yaşar, hatta insanlara karşı ön yargılı durur. Diğer savaşçılar arasındaki dayanışma ruhu Basat'ta yoktur. O hep tek başına savaşır, tek başına Tepegöz'ün peşine düşer. Onu bulduğundaysa savaşarak kör eder, sonra da başını keser.
BAYANAY
Geçim tanrısı. Avcıları, balıkçıları ve ormanı korur. Avcılar ateş yakıp dua ederek avlarının bereketli ve kazasız geçmesini dilerler. Kimi kültürlerde çocukları korur. Soyun koruyucusu olduğu düşünülür. May Ana'nın (Pay Ana) farklı bir söyleyişi ve aslında onunla aynı tanrı (veya tanrıça) olduğunu ileri süren görüşler de mevcuttur. Fakat Bayanay çoğunlukla eril olarak tanımlanır. Bir görüşe göre Bayanay Han aslında üç veya yedi kişidir. En bilinenleri şunlardır:
1.Bay Bayanay: Avcı Tanrısı.
2. Tağ Bayanay: Ormancı Tanrısı
3. Uğu Bayanay: Balıkçı Tanrısı.
BAYÇOMARD
Av tanrısı. Avcıları korur. Avın bereketli olmasını sağlar. Bedeni beyaz tüylerle kaplı bir yaşlı adam görünümündedir. Avcılara yabani hayvan kılığında görünür. Bütün hayvanların dilini bilir. Hiçbir hayvan ondan korkmaz ve kaçmaz. Hayvanları zevk için canlı olarak yakalar ve tekrar bırakır. Asla öldürmez. Yaralı olanlarını tedavi eder. Dağların üstündeki bir kayanın içinde yer alan mağarasında yaşar. Bu kayaların dibinden şifalı bir su kaynar.
BAYRIM ANA
"Bayrım Biyçe" olarak da adlandırılır (Biyçe, Kafkas dillerinde prenses demektir). İlk önceleri kadın evliya ve hatta daha geniş olarak "pir" anlamına gelirken, sonraları Karaçay-Balkar bölgesinde Meryem Ana'yı nitelemekte kullanılmıştır. Bazen kadın ve çocuk tanrıçası olarak da görünür. Nartlarda Umay Biyçe ve Bayrım Biyçe üzerine kurulu ikili tanrıça inancı oluşturulmuştur. Bayrım Ana (Meryem Ana) anlayışı Hristiyanlığın etkisiyle yerleşmiş olmakla birlikte eski inançların da etkisiyle yarı tanrıça konumundadır. Erkek eli değmeden, Baş Meleğin (Cebrail'in) Tanrıdan aldığı emirle rahmine koyduğu ruh sonucu gebe kalmıştır ve babasız olarak çocuk doğurmuştur (Moğolların soy anası Alankova da benzer bir biçimde ay ışığından gebe kalmıştır) . Bayrım Öy kavramı Bayrım Ana'dan dilek dilenen yerleri anlatmak için kullanılır. Baynın Gün ise kendisinden dilek dilenen günleri ifade eder ve bazen cuma gününe bu ad verilir. Bayrım Ay ise Navruz (yani Mart) ayıdır.
Bahattin Uslu’nun Türk Mitolojisi adlı kitabından alıntılanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder