Çöp
1868’de çıkarılan Tanzifat Resmi, belediyeye vergi karşılığı çöp toplama görevi veriyordu. O zamana kadar mahalle halkı kendi örgütlenmesi ile, “çöp çıkaran” diye bağıran küfeli çöpçüler aracılığıyla çöplerini toplatırdı. Evliya Çelebi tahir subaşısının çöpleri denize döktüğünü ve bu arada çöp ayıklama ve değerli eşyayı seçme işinin de adamlarınca yapıldığını bildirir. Acemi oğlanlara şehir temizletilir ve büyük meydanlar angarya olarak gayri Müslimlere yılda bir iki defa yıkatılırdı.
Ahmet Lütfi Efendi’nin yeni çıkan tanzifat vergisinden veya uygulanışından hoşlanmadığı anlaşılmaktadır: “Halkın parasile göz önünde olan sokakların tathirinden ibarettir. Tanzifat kaidesi icra olunalıdan beri kenar yerler pislikten hali değildir. Mukaddema sokağa süprüntü dökmek âdeti yoktu. Şimdi her hane süprüntüsünü sokağa atıyor. (...) Süprüntü arabası hiç geçmiyen yerlerden de para almıyor.” Efendi’ye göre çöp vergisi çıktıktan sonra vergi veren halk temizlik yükümlülüğünden duygusal olarak sıyrılmış, belediye de çoğu sokağı temizleyecek güç ve etkinliğe sahip olmadığından pislik başlamıştır.
Çöp vergisi tekrar 1994’de getirildi. Bu sırada şehir çöplükleri biriken gazlarla patlamaya (Ümraniye, 28 Nisan 1995), gecekondu mahalleleri çöplüklere kadar uzandığından ciddi tehlikeler doğmaya başlamıştı.
Büyük şehirlerde çöp kovaları ve toplama saatleri hep sorun oldu. 27 Mayıs, 12 Mart, 12 Eylül’de hanelerin ve apartmanların çöp kutularının ebat ve renkleri tanımlanarak şehirlerin temizliği sağlanmaya çalışılmıştı (TSE 1996’da çöp kapları standartı getirmiş olduğuna göre, bir başka darbede en azından yalnızca standartın uygulanmasını istemek söz konusu olabilir). Sonunda çevresi çöp dolan, kullanıldıkça eğilip bükülen çöp tenekeleri çoğu yerde ortadan kalktı; birçok belediye sokaklar ve direkler için ithal, plastik çöp kutuları getirdi. Çöplerin poşetlere ve piyasada satılan hazır çöp torbalarına konulması istendi. Elbette tüketim alışkanlıklarının değişimi ile çöp biçimi de değişmişti. Özellikle kâğıt, naylon, konserve kutusu eskiden çöplerde görülmez, çoğu sokağa düşmeden evlerde değerlendirilirdi. Şimdi çöp toplama örgütü bulunmayan köylerde de üretilen çöp miktar ve çeşidi çoğaldı, dere boyları çöple dolmaya başladı.
Kudret Emiroğlu’nun
GÜNDELİK HAYATIMIZIN TARİHİ
kitabından alıntılanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder