Edebiyat Dünyasında İlkler

 

İlk Hikâyeler (Öyküler):

1. İlk Hikâye Örneği: Letâif-i Rivayat, Ahmet Mithat Efendi -1870

2. Batılı Anlamda İlk Hikâye Denemesi: Küçük Şeyler, Sami Paşazade Sezai - 1892

İlk Romanlar:

1. İlk Çeviri Roman: Tercüme-i Telemak (Fenelon), Yusuf Kâmil Paşa

2. İlk Yerli Roman Denemesi: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, Şemsettin Sami

3. İlk Edebî Roman: İntibah, Namık Kemal

4. İlk Realist Roman Denemesi: Araba Sevdası, Recaizade Mahmut Ekrem

5. İlk Köy Romanı Denemesi: Karabibik, Nabizade Nazım

6. İlk Psikolojik Roman Denemesi: Zehra, Nabizade Nazım

7. İlk Psikolojik Roman: Eylül, Mehmet Rauf

8. Batı Tekniğine Uygun İlk Realist Roman: Mai ve Siyah, Halit Ziya Uşaklıgil

9. İlk psikolojik roman denemesi, ilk Naturalist ve tezli roman: Zehra, Nabizade Nazım

10. İlk Tarihî Roman Denemesi: Yeniçeriler, Ahmet Mithat Efendi

11- İlk Tarihî Roman Örneği: Cezmi, Namık Kemal

12. İlk Kadın Romancımız - Fatma Aliye Hanım

13. İlk polisiye roman: Esrar-ı Cinayet, Ahmet Mithat Efendi

14. Kurtuluş Savaşını Doğrudan İşleyen Romanımız- Ateşten Gömlek - Halide Edip Adıvar

İlk Tiyatrolar:

1. Sahnelenen İlk Tiyatro Eseri - Vatan Yahut Silistre -Namık Kemal

2. İlk Tiyatro Eseri: Şair Evlenmesi, Şinasi

3. Heceyle Yazılan İlk Manzum Tiyatro Eseri: Nesteren, Abdülhak Hamit Tarhan

4. İlk Uyarlama Tiyatro Eserinin Yazarı - Ahmet Vefik Paşa

5. Edebiyatımızda Epik Tiyatronun Kurucusu - Haldun Taner

6. Hece ile Yazılan ilk Manzum Tiyatro Örneği - Binnaz - Yusuf Ziya Ortaç

7. İlk Epik Tiyatro örneği - Keşanlı Ali Destanı- Haldun Taner

İlk Şiirler:

1. Fransızca'dan İlk Şiir Çevirileri Yapan ve İlk Folklor İncelemesi Çalışmaları Yapan Sanatçı: Şinasi

2. İlk Şiir Antolojisi: Harabat, Ziya Paşa

3. İlk Mensur Şiir Örnekleri - Mensur Şiirler - Halit Ziya Uşaklıgil

4. Edebiyatımızda İlk Kafiyesiz Şiir Denemesi-Validem - Abdulhak Hamit Tarhan

5. İlk Köy Şiiri Örneği - Köylü Kızların Şarkısı - Muallim Naci

6. Edebiyatımızda ilk Çocuk Şiiri Örnekleri - Şermin -Tevfik Fikret

7. İlk Pastoral Şiir Örneği - Sahra - Abdulhak Hamit Tahran

8. Aruzu Türkçe'ye Uyarlayan İlk Şair - Tevfik Fikret

9. Tasavvuf Edebiyatının Kurucusu ve Bu Yönde şiirler Yazan İlk Şair - Hoca Ahmet Yesevi

10. Bilinen İlk Türk Şair - Aprınçor Tigin

11. Bilinen ilk Türk Yazar -Yollug Tigin

12. Edebiyatımızda Aruzla Yazılan İlk Eser: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib

13. İlk Hamse Sahibi: Ali Şir Nevaî

14. İlk Divan Şairimiz - Hoca Dehhanî

15. İlk Didaktik Eser Örneği - Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacib

İlk Gazeteler:

1. Edebiyatımızda İlk Özel Gazeteyi Çıkaran, Noktalama İşaretlerini İlk Kullanan Sanatçı: Şinasi

2. İlk Resmî Türkçe Gazete: Takvim-i Vakayi - 1831

3. İlk Yarı Resmi Türkçe Gazete: Ceride-i Havadis -1832

4. İlk Özel Türkçe Gazete : Tercüman-ı Ahval - 1860

Ayrıca bakınız-> Tanzimat Dönemi Gazeteler

Diğer İlkler:

1. Edebiyatımızda İlk Fabl Örneği: Harnam, Şeyhî

2- Edebiyatımızda Batılı Anlamda İlk Fabl Örneği: Eşek İle Tilki Hikâyesi, Şinasi

3. İlk Makale Örneği: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi, Şinasi - 1860

4. İlk Eleştiri Örneği: Namık Kemal - 1866

5. Edebiyatımızdaki En Önemli Gezi Yazısı Örneği:Seyahatname, Evliya Çelebi

6. Edebiyatımızda Günlük Terimini İlk Kullanan yazar: Falih Rıfkı Atay

7. İlk tezkire : Mecalisü'n-Nefais, Ali Şir Nevaî

8. Anadolu Sahasında Yazılan İlk Tezkire: Heşt Behişt, Edirneli Sehî Bey

9. İlk Söylev (Nutuk): Göktürk Yazıtları (Orhun Abideleri)

10. İslâmî Dönem Türk Edebiyatı İlk Yazılı Eser : Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib

11. Edebiyatımızda İlk Mesnevi Örneği: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib

12. Edebiyatımızda İlk Siyasetname Örneği: Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib

13. Batı Etkisindeki Türk Edebiyatında Bilinçli İlk Temsilcisi: Şinasi

14. Edebiyatımızdaki İlk Atasözleri Derlemesi: Durub-ı Emsal-i Osmaniye, Şinasi

15. İlk Bibliyografya: Keşfu'z-Zünun, Kâtip Çelebi

16. İlk Hatıra Kitabı: Babürnâme, Babürşah - 16.yy.

17. İlk Mizah Dergisi: Diyojen, Teodor Kasap

18. İlk Edebî Bildiriyi Yayımlayan Topluluk - Fecr-i Ati Topluluğu

19. İlk Yazılı Edebî Metin ve Türk Adının Geçtiği İlk Metin - Göktürk Yazıtları

20. Türk Dilinin İlk Sözlüğü ve İlk Dilbilgisi Kitabı -Divanü Lügati't-Türk - Kâşgarlı Mahmut

21. İlk Türkçe Sözlük - Kamus-ı Türkî - Şemsettin Sami

22. İlk Edebiyat Tarihçimiz - Abdulhalim Memduh Efendi

23. Batılı Anlamda İlk Edebiyat Tarihçimiz - Mehmet Fuat Köprülü

24. Türkçe'nin İlk Dilbilgisi Kitabı - Sarf-ı Türkî - Süleyman Paşa

25. İlk Alfabemiz - Göktürk Alfabesi

26. Edebiyatımızda Milli Edebiyatın Açılmasına öncülük eden - Mehmet Emin Yurdakul

27. İlk Türk Destanı - Alp Er Tunga Destanı

28. Süslü Nesrin İlk Temsilcisi - Sinan Paşa

29. Dilde Sadeleşmeyi Savunan ilk Yayın Organı - Genç Kalemler

30. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Kurulan ilk Edebî Topluluk - Yedi Meşaleciler

31. Edebiyatımızda Yayımlanan ilk Ortak Kitap - Yedi Meşale

32. Edebiyatımızda Yayımlanan İkinci Ortak Kitap - Garip

33. İlk Röportaj örneği - Rüya - Ziya Paşa

34. İlk Dergi örneği - Mecmua-ı Fünun - Münif Paşa-1861

35. Batılı anlamda İlk Günlük Örneği- Seyahat Jurnali- Direktör Ali Bey

36. Türkî-i Basit Akımının Öncüsü - Aydınlı Visali -15.y.y.

37. Türkî-i Basit Akımının En güçlü Temsilcileri - Edirneli Nazmi ve Tatavlalı Mahremi

39. Sebk-i Hindi Akımının En Güçlü Temsilcisi - Şeyh Galip-18.yy.

40. İlk fıkra yazarımız- Ahmet Rasim

Dünya Edebiyatında İlkler

1. Dünya Edebiyatında Hikâye Türünün ilk Örneği: Decameron Öyküleri - Giovanni Boccacio

2. Dünya Edebiyatında Deneme Türünün ilk Örneği: Denemeler - Montaigne

3. Dünya Edebiyatında İlk Modern Roman Örneği: Don Kişot - Cervantes

4. Dünya Edebiyatında ilk Realist Roman Örneği: Mademe Bovary - Gustave Flaubert

5. Dünyanın Bilinen İlk Destanı: Gılgamış Destanı -Sümerler

6. Komedi Türünün ilk Temsilcisi: Aristofanes

7. Trajedi Türünün ilk Temsilcisi: Aiskylos

8. Bilinen ilk Fabl Örneği: Pança Tantra (Kelile ve Dimne) - Hint Edebiyatı