Göbekli Tepe / Şanlı Urfa

 

Fatımi Halifeliği

 

Fatımi Halifeliği Tunus'ta, Abdullah El-Mehdi tarafından 909 yılında kurulmuştur. El-Mehdi şii mezhebine bağlı bir  Müslüman olarak peygamberin kızı Fatma'nın soyundan geldiğini iddia ediyordu (şiilere göre sadece onun soyundan gelenler peygamberin gerçek halefleriydi, bu düşünce hükmetme gücüne sahip herhangi bir Müslümanın başa gelebileceğini söyleyen Sünni görüşün tam zıddıydı) Fatımi etkisi, Tunus'ta yeni inşa edilen Mahdia'dan Orta Magrep'e (Fas, Tunus, Cezayir ve Libya'yı içerir) kadar hızla yayıldı.

10. yüzyılın sonlarına doğru yerel dağ halkları Berberilerin yardımıyla Fatımiler Mısır'ı fethettiler. 969 yılında yeni başkent Kahire inşa edildi. Fatımiler burada El-Ezher Camisi'nin yapılmasını emrettiler. El-Ezher zamanla bir üniversiteye dönüşecekti. Aynı zamanda şehre önemli bir bilim merkezi kazandıracak olan Kahire Kütüphanesi de onların emriyle inşa edildi. Fatımiler cam işçiliği alanındaki   başarıları  ile  biliniyorlardı.  Metal   işçiliği  ve  seramik işleme alanında da ustaydılar. Mimari becerilerinin izlerine bugünkü Kahire'de bile halen rastlanabilmektedir. 969 civarında güçlerinin doruklarına ulaştıkları sırada merkezleri Mısır olan Fatımi Halifeliği, Kuzey Afrika, Sicilya, Filistin , Ürdün, Lübnan, Suriye, bugünkü Suudi Arabistan'ın bir bölümü (Mekke ve Medine dahil) ve Yemen'i kontrol ediyordu.

1057  yılından  itibaren  Fatımilerin   gerilemesi   başladı.  Doğu Akdeniz ve Suriye'deki topraklarını Türk istilası ve Haçlı Seferleri nedeniyle kaybetmeye başlamışlardı. 1171 yılında halifelik, Kürt Müslüman Selahaddin'in yönettiği Sünni Eyyubilere geçince Fatımiler nihai çöküşle karşılaşmış oldular.

Koruyucu Tavan: Ozon

 

Soluduğumuz hava, yani aşağı atmosfer büyük ölçüde oksijen gazından oluşur. Burada oksijenden kastettiğimiz O2 gazıdır. Yani oksijen molekülleri 2'şer atomdan oluşmuştur. Ancak, oksijen molekülü bazen 3'er atomdan da oluşabilmektedir. Bu durumda bu molekül artık oksijen değil "Ozon" olarak isimlendirilir, zira bu iki gaz birbirlerinden çok farklıdırlar. 

Hemen burada üzerinde durulması gereken bir nokta vardır: İki oksijen atomu birleşince 'Oksijen gazı' oluşmaktadır da, niçin üç oksijen atomu birleşince 'Ozon gazı' diye farklı bir gaz oluşmaktadır? Sonuçta iki de olsa, üç de olsa birleşen oksijen atomu değil midir? O zaman, neden ortaya iki farklı gaz çıkmaktadır? Bu soruyu cevaplamadan önce, bu iki gazın ne yönden farklı olduklarını ele alıp, sonra cevap vermek daha yerinde olacaktır:

Oksijen gazı (O2) aşağı atmosferde bulunur ve solunum yoluyla yeryüzündeki tüm canlılara hayat verir. Ozon gazı (O3) ise, zehirli ve çok kötü kokulu bir gazdır. Atmosferin en üst tabakalarında bulunur. Eğer, oksijen yerine ozon solumak zorunda olsak hiçbirimiz yaşayamazdık.

Ozon, yukarı atmosferdedir; çünkü orada canlı yaşamı için çok hayati bir fonksiyonu vardır. Atmosferin yaklaşık 20 km. yukarısında tüm dünyayı bir kuşak gibi sarıp sarmalayan bir tabaka oluşturur. Böylece güneşten gelen kızılötesi ışınları emerek yeryüzüne tam kuvvetle ulaşmalarını engeller. Kızılötesi ışınlar çok yüksek enerjiye sahip oldukları için yeryüzüne bu biçimde ulaşırlarsa, yeryüzündeki herşey yanar ve dünyada hayat varolamaz. İşte bu yüzden ozon tabakası atmosferde koruyucu bir zırh görevi görmektedir.

Yeryüzündeki canlı hayatın varolabilmesi için solunum yapabilmesi ve zararlı güneş ışınlardan korunabilmesi gerekmektedir. Ve bu sistemi oluşturan ancak ve ancak her atoma, her moleküle hakim olan Allah'tır. Allah'ın izni olmaksızın, hiçbir güç bu atomları oksijen ve ozon gazı molekülleri olarak biraraya getiremezdi. Yine Allah'ın izni olmaksızın, hiçbir güç oksijen gazını aşağı atmosferde ve ozon gazını da yukarı atmosferde tutamazdı. 

Alıntıdır.

Mısır Dini

 

Pek çok eski toplum gibi Mısırlılar da, çocukları için çiftçilikte, avcılıkta başarı sağlayabilmek ve savaşta galip gelebilmek için tanrılarına dua etmişlerdir. Ayrıca dini düşünceler, Mısır siyasetine, bilimine, sanat ve edebiyatına da nüfuz etmiştir. İlk zamanlardan itibaren Mısırlılar, İnsanlarda ilahi bir yön bulunduğuna ve bir insan öldüğünde bu dünyadaki hayatı terk edip başka bir dünyada hayata başladığına inanmışlardır. Firavun, kişiliğinde hem insan hem de tanrı özelliklerini birleştirmiştir. O, hem kral hem rahip hem insan hem de güneş tanrısının oğludur.

Mısır kral ve kraliçelerinin piramit mezarları, Mısırlıların öteki hayata inançlarının birer kanıtı olarak bugüne dek ayakta kalmıştır. Sadece mumyalanmış cesetleri değil; bir kralın, ölümden sonraki yaşamda kendisine gerekecek her şey piramitlerde vardır. Mezar hırsızlarının gözünden kaçmış şanslı mezarlardan olan Kral Tutankamon'un mezarı açılınca, arkeologlar inanılmaz bir zenginlikle karşılaşmışlardır: Heykeller, duvar resimleri ve günlük hayatı betimleyen yazılar, mobilyalar, ev aletleri, peruklar, mücevherat, oyuncaklar ve müzik aletleri. Altından yapılan ve mücevherlerle süslenen pek çok eşya, bir güzellik anlayışını ve eski uygarlıklar arasında benzerine rastlanmayan, hatta aslını söylemek gerekirse şimdiye kadar daha üstünü yapılamamış, anlaşılması güç bir tasarım ve ayrıntı yeteneğini ortaya koymaktadır.

Nil Nehri, eski Mısırlılara yaşam veren kan damarıdır. Suları, kurak çölden, çok verimli tarım arazileri ortaya çıkarmıştır. Bu ulu nehrin kıyılarında serpilip büyüyen bitkiler, insanlara ve hayvanlara hayat vermiştir.

Buna karşılık çöl, eski Mısırlıların çevresini saran büyük bir düşmandır. İnsanlar, sıcak ve kuru, uçsuz bucaksız bu sahalarda hayatta kalamayacakları için çöl ölümü simgeler. Vahşi, zehirli hayvanlar ve pek çok şeytani ruh barındırır; sanki Mısırlıları sıkıca kavrayıp tehdit ediyormuşcasına, pusuda bekler. Her yaz, şiddetli sıcak çöl rüzgârları, Nil Nehri'nin daha yavaş ve kısıtlı akmasına neden olur. Mısırlılar, nehirlerinin taşma ve çekilme çevriminin Önceden kestirilebilir olmasına rağmen, kıtlıktan ölme korkusunu hep içlerinde taşımışlardır. Yanı başlarındaki çöl, bu insanlara, yaşamlarının pamuk ipliğine bağlı olduğunu anımsatır. Bu nedenle, Nil Nehri'nin yılda bir taşması, büyük bir ferahlama getirir ve kutlamalarla karşılanır. Su, ölmekte olan toprakların yeniden doğmasını sağlar, insanları besler ve onlara yaşam verir.

İlk zamanlardan itibaren Osiris, Nil ve tahıl tanrısıdır ve tıpkı Nil gibi, bütün yaşamı beslemiştir. Kendi topraklarında ve komşu diyarlarda insanlara, hangi tohumların ekileceğini, toprağın nasıl sulanacağını ve istenmeyen su taşkınlarının nasıl önleneceğini öğretmiştir. Nil Nehri'nin taşması, kuruması ve tekrar taşması; Osiris'in yaşaması, ölmesi ve yeniden hayata dönmesi demektir. Onun ölümü, Nil Nehri'nin kuruması sonucu bitkilerin ölümünü temsil eder. (Set'in, Osiris'i parçalara ayırması önemli değildir, çünkü bu, eski ve ortak bir gömme geleneğidir.) Osiris'in yeniden hayat bulması, Nil'in baharda yükselmesiyle birlikte bitkilerin yeniden doğuşunu temsil eder.

Osiris, hem tanrı hem de insandır. Bir tanrının oğlu olarak Osiris, hem yeryüzünün hem de Mısır'ın kralıdır, aynca hem verimli hem de başanlı olmayı sağlar. Her insan gibi Osiris de yaşamış ve ölmüştür. Osiris öldükten sonra babası ve güneşin ulu tannsı olan Re, onu, tannlann ve öteki dünyanın kralı yapar. Osiris'in dirilişi eski Mısırlılara onun kaderini paylaşma yönünde umut verir. Tanrılar, Osiris'e, hayata dönmesi için yardım ettikleri gibi, yaşamları boyunca iyi işler yapmış insanlara da ölümden sonra tekrar hayat bulmaları için yardım edebilirler.

Osiris'e ibadet etmek özellikle anlam taşır. Çünkü eski Mısırlıların dikkatini yamyamlıktan başka bir tarafa çekmiştir. İnsanlar ilahi bütünün bir parçası olduklarına inanmaya başladıklannda, insan cesedine daha bir saygıyla bakmış ve onu kutsal kabul etmişlerdir. Ölümsüzlüğün anahtarının, yeryüzünde İyi bir hayat sürmek olduğuna inanmaya başladıktan sonra, birbirleriyle olan ilişkileri Ölçülemeyecek kadar gelişmiştir.

Özellikle Osiris çok çekici bir tanrıdır, çünkü aynı zamanda bir insandır. Acı çektiği ve ölümü tattığı için, acı çeken insanları ya da her faninin ölümünü anlayabilir, aynı şeyleri hissedebilir. Tanrı olması nedeniyle hem bu dünyada hem de ötekinde insanlara yardım edebilir. Osiris, tannların yardımıyla Ölümden sonra tekrar dirilen bir insan örneği olarak ortaya çıkmıştır. Zamanla, insanın öldükten sonra yeniden doğmasını sağlayan bir tanrı haline gelmiştir.

Osiris'in oğlu olan Horus, Osiris öteki dünyanın efendisi olduktan sonra, babasının yeryüzündeki görüntüsü haline gelir. Aslında Horus, Osiris'in yeniden dünyaya gelmiş bir şeklidir. Babasının krallığını miras almış ve babasının hükümdarlığında var olan düzeni, adaleti ve zenginliği yeniden kurmuştur. Horus, Osiris'in intikamcısı olarak adlandırılır, çünkü babasının vücuduna yeniden hayat verecek görevleri yerine getirmiştir. Osiris'in oğlu olarak Horus, kaderlerinde bir gün ölecekleri yazılı olan Mısırlılarla, onlara ölümsüzlük bağışlayabilecek Osiris arasında bir aracı gibiydi.

Yeni ölmüş bir insanın ruhu Horus'un huzuruna çıkar ve yeniden doğuşu ne denli hak ettiğini göstermek için, hayatı boyunca yaptığı iyi işleri ona anlatır. Sonra Osiris, o insanın vicdanını temsil eden kalbini alır, büyük bir terazinin bir kefesine yerleştirir; diğer kefeye de yasayı temsil eden bir kuş tüyü koyar. Terazinin dengesi bir jüri tarafından kontrol edilir ve yasa tanrısı ve yasa yapıcı olan Tot sonucu kaydeder.

İyi bir hayat sürmüş bir insanın kalbi tüyden daha hafif olabilir ve ona Osiris'in krallığında tıpkı dünyadaki gibi yaşayabileceği yeni bir hayat verilir. Eğer kalp, tüyden daha ağır gelirse, terazinin yanında oturan Çakal, o insanın kalbini ve mumyasını yer ve o, artık ölü olarak kalır. Yani Osiris ayrıca doğruluk tannsı ve ölüm yargıcıdır. Erdemli insanları Ödüllendiren, kötülük yapanları da cezalandıran bu mahkemeyi o yönetir.

Osiris'in kız kardeşi ve karısı olan İsis, Mısır'daki en büyük tanrıçadır. Büyük Tanrıça, Ana Tanrıça, Yeşil Ürünlerin Hanımı ve Bereket Efendisi gibi adları vardır. Sevgili ve sadık bir eşi, sevgili ve besleyici bir anneyi simgeler. Bir toprak tanrıçası olarak tüm yaşayan nesneleri yaratır ve yarattıklarını besleyip korur. Osiris gibi, İsis de bir tannça olduğu kadar bir insandır. Durmadan Osiris'in vücudunu arayışı ve Horus'u papirüs bataklıklarında besleyip büyütürken geçirdiği deneyimler öylesine insanlara özgüdür ki, Mısırlılar onu sever, İsis, Osiris ile tekrar bir araya gelince, öteki dünyada onunla beraber kalır ve ölülere hayat ve yiyecek sağlar.

Osiris'in ağabeyi ve düşmanı olan Set, evrendeki kötülüğü simgeler: Deprem ve fırtına gibi doğal afetleri, karanlığı, yıkımı ve ölümü. Durmadan üzerinde dolaştığı çöllerin tanrısıdır. Doğal olarak iyiliğin gücünü temsil ettikleri için, Osiris ve Horus'a karşı entrikalar çevirir. Ne kadar akıllı bir biçimde uğraşırsa uğraşsın Osiris ve Horus'u yok edemeyince, iyi kötüye karşı zafer kazanır. Ancak tanrılar da Set'i yok edememişlerdir. Kötülük dünyadaki varlığını sürdürecektir.

MÖ 2500 ve MÖ 1500 yılları arasında Osiris, yavaş yavaş güneş tanrısı Re kadar önem kazanmıştır. MÖ 1850'lerde, İsis'in Osiris'in kafasını bulduğu Kuzey Mısır'daki Abdos'ta Osiris, her yıl düzenli olarak büyük bir dini festivalle anılmaktadır. Horus, Osiris'in vücudunu orada tekrar hayata döndürmüş, Öteki Dünya'nın kapısı oraya yerleştirilmiştir. Bu yüzden ölü insanlar Abdos'ta yargılanır ya Öteki Dünya'ya girmelerine izin verilir ya da sonsuz ölüme mahkûm edilirler. Zengin Mısırlılar orada gömülmeyi yeğler. Abdos festivalinin odak noktası, Osiris'in hikâyesinin dramatik anlatımıdır: ölümü ve parçalanması, cesedinin parçalarının bulunması ve yaşama geri dönüşü...

Çekiciliği ve Değeri

Var olan en eski Mısır yazılarından Osiris, îsis ve Horus'un öykülerinin çok iyi bilindiği anlaşılmaktadır. Onlara ilişkin çok sayıda atıfa, eski Mısır kaynaklarında, Piramit Yazıtları’nda ve Ölüler Kitabı’nda rastlanır. Bununla beraber ya eski Mısırlı yazarlar böylesine popüler bir öyküyü tekrar anlatmaya gerek görmemişler ya da bir zamanlar mevcut olan öykü uzun süre Önce kaybolmuştur. Tüm öykünün var olan tek anlatısı, MÖ 70'lerde Yunan Plutarkhos'un yazdığı De İside et Osiride adlı eserdir. Öykünün o zaman dört bin yıllık olduğu düşünülürse, Plutarkhos'un Mısır kaynaklarının bu denli doğru olması şaşırtıcıdır.

Bu söylencenin, binlerce yıl boyunca orijinaline bu denli sadık olarak var olmaya devam etmesi, içerdiği değerlerin çekiciliğini kanıtlamaktadır. Bir kadının kocasına karşı duyduğu sevgi ve sadakat, yeryüzündeki değişik kültürlerdeki sayısız insan kuşağına çekici gelmiştir. Bu değerler bugün de, eski Mısır'da ve Plutarkhos'un zamanında olduğu kadar canlıdır. Aynı ölçüde çekici ve sürekli olan bir değer de, bir annenin çocuğuna duyduğu sevgi ve koruma duygusudur.

Dahası, tarih boyunca insanlar evrendeki kötülüklere göğüs germek zorunda kalmışlardır. Set gibi kötülüklerin üstesinden geçici olarak gelinebilir, fakat tamamen ortadan kaldırılamaz. Tarih kitaplarımız ve kendi deneyimlerimiz bunu doğrular. Son olarak insanlar, her zaman ölümlü olmaktan korkmuşlar ve ölümden kurtulmak istemişlerdir. Osiris söylencesi, Mısırlılara, ölümden sonraki yaşam için umut vermiştir.

Osiris, İsis ve Horus

Gökyüzü Tanrıçası Nut çok güzel ve nazikti. Güneş Tanrısı ve her şeyin yaratıcısı olan Re ile evliydi. Ama ağabeyi ve yeryüzü tanrısı olan Geb ve ilahi sözlerin efendisi olan Tot ile de yatmıştı. Re, Nut'un gizlice Geb ile yattığını öğrenince kalbi öfkeyle doldu ve karısını lanetledi. "Hiçbir yılın hiçbir ayında karnındaki çocuğu dünyaya getiremeyeceksin'' diye haykırdı.

Anne olamayacağını anlayınca Nut'un müşfik yüreği üzüntüyle doldu. Gözyaşları içinde Tot'a gitti ve "Re beni asla anne olamamam için lanetledi. Bana yardım etmek için yapabileceğin bir şey var mı? Biliyorsun ki karnımdaki çocukların biri senin!" dedi.

Tot "Güzelliğini gözyaşı akıtarak bozma. Onun yerine bırak, neşe kalbindeki acıyı kovsun. Sana yardımcı olacak bir yol bulacağıma güven. Sana söz veriyorum, gelecek yıl başlamadan Tanrıların Anası olarak bilineceksin" diye yanıtladı.

Nut'tan ayrıldıktan sonra Tot'un gözleri parladı ve Ay'ı bulmaya gitti. Ay'a "Oyun oynamayı çok sevdiğine göre" dedi, "eğer bana yardım edersen seninle istediğin kadar oynamayı kabul edeceğim. Her kazandığımda bana parlak ışıklarından bir parça vermeni istiyorum. Sen ışığını hiç kaybetmeyeceksin, ama bu bana çok yararlı olacak. Kabul ediyor musun?"

Ay, "Her defasında çok az bîr ışık alırsan benim için önemli değil" diye yanıt verdi.

Zaman, sonraki aylar boyunca Tot ve Ay'ın pek çok oyun oynamasıyla geçti. Anlaştıkları gibi Tot, kazandığı her oyunda Ay'ın parlak ışıklarından birer parça aldı. Sonra bu ışık parçalarını sakladı.

Sonunda Tot öyle çok ışık parçası topladı ki, bir araya koyduğunda ışıklar tamı tamına beş gün oluşturuyordu. Sonra kazandığı bu beş günü, üç yüz altmış günlük normal güneş yılına ekledi.

Böylece Tot, Re'nin Nut'a yaptığı laneti önlemiş oldu. Güneş yılı sona erdiğinde Nut, Tot'un yarattığı fazladan beş günün her birinde birer tane olmak üzere beş çocuk doğurdu. Tot'un daha önce söylediği gibi, o tarihten sonra Nut Tanrıların Anası olarak bilindi.

Re, hem bu beş günün ilkinde doğan Osiris'in, hem de ikinci gün doğan Horus'un babasıydı. Osiris'in doğumunda göklerden gelen bir ses duyuldu: "iyi ve ulu kral Osiris, tüm yeryüzünün efendisi doğdu."

Geb, üçüncü gün doğan Set'in ve beşinci gün doğan Nefitis’in babasıydı. Set, saldırgan ruhunu daha doğduğu günden itibaren gösterdi. Nut'un diğer dört çocuğu zamanında doğarken, Set kendi doğumunun biçim ve zamanını kendi seçti. Annesinde bir yarık açtı ve dünyaya kendisi geldi. Zamanı gelince de kız kardeşi Nefitis ile evlendi.

Tot, dördüncü gün doğan ve Yeşil Ürünlerin Efendisi olan Ulu Tanrıça İsis'in babasıydı. Tanrıların en zekisiydi. Seçtiği kimseleri kendisini dinlemeye mecbur edecek ve söylediklerine itaat etmelerini sağlayacak büyü gücüne sahip olduğu için İlahi Sözlerin Efendisi olarak da anılıyordu. Tot, kızını kendi gücünün bir uzantısı olarak düşünüyordu. Osiris ve İsis, annelerinin rahmini paylaştıklarından beri birbirlerine karşı sevgi beslediler. Zamanı gelince de karı koca oldular.

Osiris, Aşağı ve Yukarı Mısır'ın kralı oldu ve kendisiyle halkı için ebedi bir ün kazandı. Egemenliği ele aldığında, halkı göçebe hayatı sürüyordu. Oradan oraya dolaşarak ve yeryüzünün meyvelerini toplayarak basit bir hayat yaşıyorlardı. Osiris bu kabileleri birleştirdi ve onlara uygar bir toplum olmayı öğretti. Öncelikle uyruklarını daha çalışkan hale getirdi. Topraktan daha çok ve daha iyi ürün alabilmeleri için onlara çiftçilik sanatını Öğretti. Sonra onlara, beraberce barış içinde yaşamaları ve çalışmaları için bir dizi yasa gönderdi. En sonunda uyruklarına, tanrılara saygı duymayı ve ibadet etmeyi öğretti. Osiris ideal bir kraldı ve onun hükümdarlığında Mısır'da bîr altın çağ yaşandı.

Osiris, kendi insanlarının hayatlarını bu şekilde ıslah ettikten sonra, dünyanın diğer bölgelerinde yaşayan insanlara da kendi düşüncelerini kabul ettirebilmek için seyahat etmeye başladı. Dinleyicilerini, onları eğlendirerek, fikirlerini müzikle ifade ederek, ilahiler ve şarkılar söyleyerek ikna etti.

Osiris Mısır'dan uzakta bu maceralar peşindeyken, Set ülkeyi ele geçirmek için fırsat aramaya başladı. Ama başarılı olamıyordu, çünkü Isis ve babası onun niyetini anlamış ve Set'i dikkatli bir şekilde izlemeye başlamışlardı.

Osiris döndükten sonra Set, Mısır'ı yönetmek konusundaki kararını daha da pekiştirdi. Bir gece Osiris uyurken gizlice kralın gövdesini ölçtü. Sonra işçilerine Osiris'in gövdesine uygun tahta bir kutu yapmaları emrini verdi. Ülkenin en iyi sanatçılarından, kutuyu bir sanat şaheseri olacak şekilde süslemelerini istedi. Sonra da Osiris'in emrindeki yetmiş iki kişiyi bir isyan planlamak için ikna etti.

Daha sonra da, suikastçileri ve Osiris'i özenle hazırlanmış bir ziyafette konuk etti. Yemeğin sonunda, uşaklarından, güzel tahta kutuyu yemek salonuna getirmelerini istedi. Tahmin ettiği gibi, kutu tüm davetliler tarafından hayranlıkla karşılanmıştı.

Set, jest yapıyormuş gibi şöyle dedi: "Aranızdan kim bu güzel kutuya sahip olmak isterse, içine girmelidir. Gövdesi kutuya tam olarak uyan kişiye, onu armağan etmeye söz veriyorum. Ancak yattığınızda vücudunuz tam olarak uymalıdır. Eğer başınız ya da ayaklarınız kutudan dışarı çıkacak kadar uzunsanız veya kutunun baş ya da ayak kısmında boşluk bırakacak kadar kısaysanız, bu değerli armağana uygun değilsiniz demektir."

Set'in planladığı gibi davetliler hevesli bir şekilde, deneme sırasının kendilerine gelmesini bekleyerek güzel kutunun çevresinde toplandılar. Birbiri ardına bütün davetiler, Setin söylediği gibi kutunun içine uzandılar. Ancak hiçbiri kutuya tam olarak uygun değildi. Bazıları çok uzun, bazıları çok kısaydı. En sonunda Osiris'e sıra geldi. Kutuya girdi ve içine uzandı. Tam olarak uymuştu.

Osiris kutunun içine tam olarak yerleşmişken, suikastçiler aniden kapağı kutunun üzerine kapattılar ve hiçbir şeyden kuşkulanmayan kralı hapsedecek şekilde kapağı çivilediler. Osiris'in boğulmasını kesinleştirecek şekilde, kutunun üzerine eritilmiş kurşun döktüler. Daha sonra kutuyu Nil'e taşıyıp suya attılar. Akıntı kutuyu, deltanın batı kısmındaki papirüs bataklıklarına yerleşecek şekilde Nil'in ağzına sürükledi.

Çemmis kenti yakınlarında yaşayan insanlar, Osiris'in ölümünü ilk olarak duyanlardandı ve Set'in yaptığı korkunç işi kulaktan kulağa yaydılar. İsis, Osirisin ölümünü duyduğunda kalbi acıyla dolup taştı. Duyduğu derin acının bir göstergesi olarak saçlarından bir tutam kesti, bir yakını ölen kadınların giydiği kıyafetleri giydi ve kutuyu aramak için yola düştü.

Ulu Tanrıça, Mısır'da oradan oraya yorulmaksızın dolaşırken, acı dolu çığlıkları, çiftçileri tarlalarında çalışmaktan, esnafları dükkânlarındaki işlerinden, hatta geceleri deliksiz bir şekilde uyuyan insanları uykularından alıkoymuştu, İsis, her gördüğü kişiye sorular sorarak kasabadan kasabaya dolaştı. En sonunda kutuyu, Nil Nehri'nin ağzındaki papirüs bataklıklarına doğru sürüklenirken gören bir grup çocukla karşılaştı ve çocuklar ona kutunun gittiği yönü tarif ettiler.

İsis, sonunda, kutunun Biblos yakınlarındaki papirüs bataklıklarında bir ılgın çalısının dalları arasında kaldığını öğrendi. Bu çalı çok büyük bir ağaç olacak şekilde gelişmiş ve kutu tamamen ağacın gövdesi içinde kalmıştı.

Ülkenin kralı Melkartus'un kutudan haberi yoktu. Bu iri ağacı duyunca, hizmetçilerini ağacı baltayla kesmeleri ve sarayına getirmeleri için yolladı. Böylesine büyük boyutlardaki ağaçlara ülkesinde ender rastlanırdı ve kral ağacın dev gövdesinden Özel bir şekilde yararlandı. Onu yemek salonunun ortasına, sarayın çatısına destek olacak şekilde yerleştirdi Ağacın gövdesinin, bu şekilde, bir kolon olarak kullanılması çok uzaklara kadar yayıldı.

Böylece zaman geldi ve İsis, büyük ılgın ağacının kaderini öğrendi. Kral Melkartus'un sarayının yakınlarındaki kasabaya kadar gitti ve kadınların su doldurmaya geldikleri bir çeşmenin yanına ilişti. Tanrıça, kraliçe Astarte'nin hizmetçi kızları su doldurmaya gelene kadar sesini çıkarmadan orada oturdu. Sonra onlarla son derece nazik ve içten bir şekilde konuştu. Onların saçlarını Ördü ve onları kendi gövdesinin aromasıyla parfümledi.

Hizmetçiler çeşmede gördükleri garip kadının haberiyle kraliçelerinin yanına döndüler. Kraliçe Astarte hemen hizmetkârlarına seslendi: "Kendi gövdesinin kokusunu başka insanların saç ve tenlerine geçirebilen bu müthiş yabancıyı görmek istiyorum! Oradan ayrılmadan hemen kentteki çeşmeye gidin! Onu bulun ve hemen saraya getirin."

Ve böylece İsis, Kral Melkartus'un sarayına girdi, kraliçeyle görüştü. Kraliçe Astarte, İsis'le tanışmaktan öylesine mutlu oldu ki, çok geçmeden Ana Tanrıça'dan, oğullarından birinin bakıcısı olmasını rica etti. Zamanla İsis, kraliçeye öyküsünü anlattı ve sarayın çatısını destekleyen sütunu kesip açmak için izin istedi. Kraliçenin izin vermesi üzerine istediğini yaptı ve tavana zarar vermeden kutuyu çıkardı.

İsis yalnız kalır kalmaz yüksek sesle matem çığlıkları atarak kutunun üzerine kapandı. Sonra mühürlü kutuyu yanına alarak kraliyet ailesinden ayrıldı ve Mısır'a döndü.

Çölde çok uzak bir yere ulaşınca, İsis durup kutuyu açtı. Sevgili kocasının cansız bir şekilde öylece uzanıp yatan görüntüsü, ona kalbinin dayanabileceğinden daha fazla acı verdi. Ulu Tannça yüzünü Osiris'in yüzüne dayadı, ona sarıldı ve keder içinde ağladı. Sonra bir kuşun kanatlarını kollarına bağladı, nefes alacak hava yaratsın diye çırparak Osiris'in üzerinde dönüp durdu.

Babası Tot'un kendisine öğrettiği bilgilerle, başarılı bir şekilde Osiris'e geçici olarak yaşam vereceğini bildiği büyülü sözcükleri söyledi. Osiris hayata dönüverdi! İsis, büyük aşkını sevinçle kucakladı ve onu elinden geldiği kadar sevdi. Sonra Osiris cansız bir şekilde Öylece yığılıp kalınca, İsis cesedi kutuya yerleştirdi. Kutuyu, dikkatli bir şekilde kimseden zarar görmeyeceği uzak ve güvenli bir yere taşıdı.

İsis, zamanı gelince Osiris'in oğlunu doğurdu ve ona Horus adını verdi. Yeni doğmuş çocuğuna baktığında, Ana Tanrıça'nın yüreği sevinçle dolup taştı. Günün birinde Horus'un babasının intikamını alacağını ve krallığın ona geçeceğini umuyordu.

İlahi sözlerin efendisi olan Tot, kısa bir süre sonra kızını ziyaret etti. "Öğüdümü dinle ve bana itaat et İsis" dedi. "Bir başkasının öğüdünü dinleyen kişiler hayatta kalır ve başarılı olurlar. Şimdi Set'in gözünden uzak kalmalısın; ben sana yardım edeceğim. Eğer çocuğunu, bir yetişkin olana dek Set'ten gizlersen, çocuğun iki kat daha güçlü olacaktır. O zaman kesinlikle babasının intikamını alacak ve onun tahtına oturacaktır."

"Bununla birlikte" diye devam etti Tot, "o zaman gelene dek Horus tehlikeden asla uzak olmayacaktır. Bu yüzden, sana Horus'u bu dünyada, yukarıdaki dünyada ve öteki dünyada Ölümden koruyacak güçlü sözcükleri öğreteceğim."

İsis, babasının Önerisine uydu. O akşam Horus'u evde, yedi yardımcı akreple birlikte bıraktı. Ana Tanrıça onlara şöyle dedi: "Çocuğum ve ben dünyada yapayalnızız. Kederim, kocamın ölümü nedeniyle Mısır'daki herhangi bir insanınkinden daha fazladır. Öyleyse yüzlerinizi toprağa çevirin ve beni, oğlumu güven ve huzur içerisinde yetiştirebileceğim gizli bir yere götürün."

Akreplerden üçünün önderliğinde İsis, Horus'u, Nil Deltası'ndaki papirüs bataklıklarında bir adaya götürdü. Orada gizlice çocuğuna baktı, besleyip büyüttü. Yakınlardaki bir kasabaya, kendisi ve çocuğu için yiyecek bulmaya gittiğinde, Horus'u papirüs bitkilerinin arasına gizliyordu.

"Korkma sevgili Horus, benim şanlı oğlum!" diye mırıldanıyordu. "Büyükbabanla ikimiz, yaratılan her şeyin babası olabilmen için, seni bütün kötülüklerden koruyacağız. Ne suda ne de karada herhangi bir şey senin için tehlikeli olacak. Ne en zehirli yılanın ısırığı seni öldürebilecek ne de en güçlü aslan seni ezebilecek. Sen Osiris ve İsis'in çocuğusun ve zamanı gelince, eskiden babanın olduğu gibi yeryüzündeki her şeyin efendisi olacaksın!"

Ancak bir gün, İsis kentten döndüğünde, Horus'u, üzerinde bir akrep ısırığı iziyle cansız yatarken buldu. Set'in ihanetini derhal anlamıştı. İsis, bebeğinin üzerine eğildi ve Tot'un kendisine Öğrettiği sihirli sözcükleri dikkatle söylemeye başladı. Sözcükleri söyledikçe Horus'un yüzüne yavaşça renk geldi ve kolları kımıldamaya başladı. îsis bitirdiğinde Horus annesine gülümsüyordu. Çocuk hayata dönmüştü. Büyüyüp gelişti ve annesinin kendisine öğrettiği tıp biliminde çok yetenekli, sağlıklı bir genç oldu.

Günlerden bir gün Set, ay ışığında çölde avlanırken, tesadüfen İsis'in sakladığı kutuya rastladı. Kutuyu hemen tanıdı ve açıverdi. Rakibinin cesedine bakar bakmaz, Set'in kalbi dindirilemez bir kin ve kızgınlıkla doldu. Çılgın bir öfkeyle Osiris'in vücudunu on dört parçaya ayırdı. Sonra Mısır krallığını dolaşarak Osiris'in parçalarını, canının çektiği gibi her yere dağıttı.

İsis, çok geçmeden, Set'in Osiris'e son saldırısını duydu. Set ile evlenmiş olmasına karşın, kız kardeşi Nefitis İsis'e her zaman sadıktı. Bu nedenle, îsis ve Horus'a, Osiris'i aramakta eşlik etti. Nil Nehri boyunca papirüsten yapılmış bir kayıkla seyahat ettiler ve Osiris'in gövdesinin çeşitli parçalarını bulana kadar dolaştılar. Nerede bir parça bulsalar İsis onu aldı. Onları bulduğu yere Osiris'in küçük birer heykelciğini gömdü ve üzerine birer mezar taşı koydu. Bu şekilde Set'i yanlış yola sevk etmeyi ve Osiris'i bulmak, iyileştirmek için gerekli olan zamanı kazanmayı umuyordu.

îsis, Osiris'in kafasını Abidos'la bulduğunda, gövdenin on dört parçasına da sahip olmuştu. Nefitis'in de yardımıyla he­ men işe koyuldu. Önce Osiris'in kafasını, bedenini, kollarını ve bacaklarını, kalbini, yaşamda olacak biçimde yeniden bir araya getirdiler. Sonra Tanrıça, değişik parçaları balmumuyla birleştirdi. Sonra büyük, keten bir kumaş parçası hazırladılar, tatlı kokulu merhemler sürdüler ve Osiris'in vücudunun çürümesini Önlemek için baharatlar serptiler. Son olarak Osiris'in vücudunu bu şekilde hazırlanan keten kumaşa sardılar ve gömdüler.

Osiris uygun bir şekilde gömüldükten sonra, Horus babasını yaşama döndürmek için üzerine düşeni yapmaya hazırlandı, îsis ve Nefıtis'i ölüler dünyasına götürdü ve orada Osiris'i buldular. Sonra iki tanrıça, Osiris'e yeni bir hayat verecek olan sihirli sözcükleri söylediler. Yavaş yavaş ölü tanrı yeniden hayata döndü; nefes almaya başladı, göz kapakları kıpırdadı ve diğer organlarını oynattı.

Sonra Horus ölümsüz gözünü çıkardı, babasının ağzına yerleştirdi ve ondan yutmasını istedi. Osiris hemen çok daha güçlü bir hale geldi; görme, konuşma ve yürüme yeteneklerini tekrar kazandı. Re'nin yardımıyla Horus Öteki Dünya'dan, yeryüzündeki tanrıların dünyasına kadar ulaşabilecek uzunlukta bir merdiven yaptı. Osiris, İsis'in önderliğinde, arkasında Nefitis, tanrılara katılabilmek için yavaşça tırmanmaya başladı. Tanrılar Osiris'i çok iyi karşıladılar, bir kez daha aralarına dönmesinden memnun oldular.

Osiris tanrıların arasına katıldığında, Re onu, tanrıların ve Öteki Dünya'nın kralı yaptı. O zaman Horus, babasının yerine Yukarı ve Aşağı Mısır'ın kralı oldu.

Artık Horus tanrılar arasındaki yerini almıştı ve Osiris, Set ile mücadele etmenin zamanının geldiğine karar verdi. Horus' un, babasının intikamını almak için hazır olup olmadığını sınadı.

"Bir erkeğin yapabileceği en onurlu iş nedir?" diye sordu oğluna.

Horus yanıt verdi, "annesine veya babasına zarar vermiş bir kişiden intikam almaktır."

"Bir savaşçı için en yaralı hayvan hangisidir?" diye sordu babası.

"Bir at" diye yanıt verdi Horus.

Babası şaşkınlıkla, "Neden bir aslan değil?" diye sordu. Horus yanıt verdi: "Bir aslan daha güçlüdür, fakat bir at daha hızlıdır. Bu yüzden at, kaçan düşmanı ele geçirmek için aslandan daha yararlı olabilir."

Osiris, oğlunun Set'e karşı savaşmak için yeterli derecede olgunlaşmış olduğunu gösteren yanıtlarını duymaktan mutlu olmuştu. Horus'a savaş silahlarının nasıl kullanılacağını Öğretti ve Set'ten intikam alabilmesi için onu cesaretlendirdi

Horus ve Set önce iki insan, sonra da iki ayı olarak birbirleriyle savaştılar. Savaş öylesine çetindi ki, üç gün üç gece sürdü. Osiris, İsis ve Tot savaşın gelişimini izlediler. En sonunda Horus galip gelip Set'i tutsak alınca kalplerini büyük bir coşku kapladı.

Ancak Horus Set'i yenince, İsis aniden onun İçin büyük bir acıma hissi duydu. Yenik düşmanına karşı duyduğu sevgi yüzünden İsis, babasının sihirli sözcüklerini kullandı ve "Silahlarını at Horus!" diye bağırdı.

Horus itiraz edecek gücü kendisinde bulamadı. Elinde olmadan silahları yere düşmüştü. Set artık özgürdü.

Horus'un kalbi aniden annesine karşı öfke ve nefretle doldu. "Bunu bana nasıl yaparsın anne?" diye bağırdı. "Bunu yapmasına nasıl izin verirsin büyükbaba? Zafer anında kaybetmemi görmek için mi bana kazanmayı öğrettin baba? Set uzun zamandır düşmanımızdı. O bir şeytandır ve hayal edilemeyecek kadar zalimdir."

Horus'un suçlamalarına kimse yanıt vermedi. Horus çaresiz Set’in kaçmasını seyretti. Sonra büyük bir kızgınlıkla, avını kovalayan bir panter gibi İsis'in peşinden çılgınca koştu. İsis'i yakaladığında, onunla tıpkı Set ile savaştığı kadar sert bir şekilde kavga etti. Horus sonunda isis'in kafasını kopardı.

Tot derhal kızının kafasını bir inek kafasına çevirmek için sihirli sözcüklerini kullandı ve onu İsis'in gövdesine tekrar iliştirdi. Horus, Set'in en azından o an için serbest kalması gerektiğini anladı. Onu nasıl olsa yenecekti, ama başka bir şekilde!

Set hâlâ Yukarı ve Aşağı Mısır'ın kralı olmaya kararlıydı. Horus'u İsis'in gayrimeşru çocuğu olmak ve bu nedenle krallığın yasal varisi olmamakla suçlayarak tahtı ele geçirmeyi denedi. Tanrılar, konuyu tartışmak için mecliste bir araya geldiklerinde Tot onları, Horus'un gerçekten Osiris ve İsis'in yasal çocukların olduğuna inandırdı, ilahi sözcüklerin efendisi, büyük bir terazi getirdi ve Set'in şehadetini bir kefeye, Osiris'in savunmasını da diğer kefeye koyarak tarttı. Denge Osiris'in tarafını gösterdiğinde, Osiris, îsis ve Horus'un gerçeği söyledikleri anlaşıldı ve Set'in bir yalancı olarak maskesi düştü. Osiris, sonuç olarak tıpkı Tot'un onunkini tarttığı gibi, büyük terazide ölülerin şehadetlerini tartacağı Yargılama Salonu'nun yargıcı oldu.

Ancak Set vazgeçmedi. Horus'a iki kez daha meydan okudu ve İki kez daha savaşta yenildi. Sonunda Horus'un, Osiris'in krallığını yönetme hakkını kabul etmek zorunda kaldı.

Meclisteki tanrılar, resmen Horus'u da babası gibi tüm yeryüzünün efendisi olarak kabul ettiler. Horus, bir kez daha düzeni ve adaleti kurdu ve onun hükümdarlığıyla zenginlik de geri döndü.

Ölmüş olan babasının tohumlarından doğduğundan, Horus ölüler ve yaşayanlar arasında bir aracı olarak seçilmişti. Kadınlar ve erkekler, hayattayken yaptıkları iyi işleri kaydetmesi için Horus'a dua ederler ve ölümden sonra tekrar hayata dönmek için Osiris'e yakarırlardı.

Horus babasının krallığını devraldıktan sonra İsis, Osiris ile Öteki Dünya'da kaldı ve her zaman onun yanında oldu.

Hoşnut ve mutluydu. Kocası hayattaydı ve sevgiye geri dönmüştü. Oğlu, babasının intikamını almıştı. Tanrılar Set'in suçlamaları karşısında onların sözlerinin doğruluğunu ilan etmişlerdi. Yukarı ve Aşağı Mısır Krallığı emin ellerdeydi ve her şey güzeldi.

Abbasi Halifeliği

 

İslami fetihler sırasında, yeni islam hanedanları ortaya çıktı. Emevi Hanedanlığı'nın başkenti Şam, islam  imparatorluğu'nun  merkezi olmuştu. 750 yılında Hz. Muhammed'in amcasının soyundan gelen Abbasiler, Emevi Hanedanlığı'nı devirdiler. 762  yılında  başkent Şam'dan Irak'taki Bağdat'a taşındı (Emeviler ispanya'ya – Endülüs'e - çekildiler ve hanedanlıklarını 756 yılında Kordoba'da yeniden kurdular). Abbasi Halifesi daha ziyade doğuya odaklanmıştı. Irak , Pers ülkesi, Hindistan ve Orta Asya'ya yöneldi. Daha sonra ise Akdeniz ve Kuzey Afrika'yı hedef aldı. Bağdat zengin bir ticaret imparatorluğunun, kültürel, sosyal ve ticari merkezi haline geldi.

750 ve 833 yılları arasında imparatorluğun gücünü ve prestijini arttırdılar. Özellikle 786 - 809 yılları arasında hüküm süren Halife Harun Reşit dönemi islam'ın altın çağı olarak görüldü. Onun ünü (Kimileri abartmış olduğunu savunur) büyük ölçüde edebi başyapıt Binbir Gece Masalları'n dan ileri geliyordu. Harun Reşit'in savurgan saray hayatı bu kitaba ilham vermişti. Oğlu Memun (813-833 yılları arasında hüküm sürmüştür) imparatorluğun içindeki isyanları bastırma ve Bizans'la savaş konusunda önemli başarılar elde etmiştir. Astronomi çalışmaları için gözlemevleri inşa etmiş , bilimsel ve felsefi Yunan eserlerini tercüme ettirmiştir (Bu durumun Batı'da klasik eserlerin öğrenilmesine büyük bir katkısı olacaktır).

Hindistan, Yunan, Pers ve çin bilgeliğinin de benimsenmesiyle birlikte gelişen bu düşünsel canlılık sanat, bilim, hukuk, tıp ve tarım alanlarında önemli ilerlemelere imkan vermiştir. Hint rakamları temel alınarak ortaya çıkan Arap rakamları günümüzde dünya genelinde yaygınlık kazanmıştır. Bir çin buluşu olan kağıt da dünyaya Araplar tarafından tanıtılmıştır. Trigonometrinin keşfi, optik, matematik ve astronomi alanındaki ilerlemeler   de  islam'ın  başarıları  arasında sayılmaktadır.

Göbekli Tepe / Şanlı Urfa

 

Muharrem

 

Muharrem ayı Aleviler için oruç ve yas ayıdır. Kerbela şehitleri ve On iki imam için oruç tutularak, on ikinci gün aşure yenerek oruca son verilir. Oruç süresince su içilmez, çamaşır yıkanmaz, banyo yapılmaz, tıraş olunmaz, hayvan kesilmez, böcek öldürülmez, süslenilmez, aynaya bakılmaz, oyun oynanmaz, cem yapılmaz, vb. Zeynelabidin’in Kerbela’dan sağ kurtulması sevinciyle orucun peşinden törenlerle aşure yapılır ve yenilir. Bugün yıkanma, tıraş, çamaşır gibi kurallara eskisi gibi uyulmadığı gözlemlenmektedir.

Sünni yorumda Muharrem’in onuncu gününde oruç tutmak mekruhtur. Çünkü Muharrem’in onu Yahudilerin (Kızıldeniz’i geçişi andıkları) oruç günüdür. Bu gün kefaret günüdür; bir günaha karşı bir şey alınıp verilmesi sevaptır.

Şiiler Anadolu Alevilerinden farklı olarak on gün oruç tutarlar ve 10 Muharrem’de kanlı yas törenleri düzenlerler. Deste denilen matem ayini cemaatinde, önde siyah gömlekli çocuklar, sinezenler (göğüslerine vuranlar), zincirzenler (zincirle sırtlarını dövenler), beyaz gömlekli, kılıçla başlarına vuranlar, bunların arkasında ellerindeki sopalarla, kılıç ve öteki kesici aletlerle başlarına vuranların darbelerinin şiddetini azaltan deste yürür. Kılıç taşıyanlar saf değil kare biçiminde yürür, kare ortasında mersiyanlar vardır. Yanlarda meşaleciler yürür. Desteyi oluşturan grupların arasında süslü develer vardır, deve hörgücüne iki güvercin bağlıdır. Şii deste törenleri Abdülhamid zamanında han avluları dahilinde serbest bırakılmış, II. Meşrutiyet’te kanlı kısmı yasaklanmıştır. 1905 Iran Devrimi’nden sonra orada da yas törenleri daha sükûnetli bir hal almıştı. Humeyni devriminden sonra yas törenleri geleneksel biçimiyle canlanmış, Türkiye’de İstanbul ve Caferi mezhebinden cemaatlerin bulunduğu yerlerde de uygulanmaya başlanmıştır.

Kerbela Divan edebiyatının önemli konu başlıklarından olduğu gibi, bu ayda aşure yapıp dağıtma geleneği Sünniler arasında da vardır. Yıldız Sarayı’nda da aşure dağıtılır, kâseden gaz tenekelerine kadar kabını uzatana sabah ezanından öğleye kadar dağıtım devam ederdi.

Kudret Emiroğlu’nun

GÜNDELİK HAYATIMIZIN TARİHİ

kitabından alıntılanmıştır.