Antep Kalesi

 

GÖK-TÜRK DEVLETİNİN KURULUŞU VE GELİŞMESİ

 - Bumin Kağan Devri (542-552)

Gök-Türkler, 542 yılından itibaren derece derece kuvvetlerımeye başlamışlardır. Batı Wei devleti sınırlarını sık sık akınlar yoluyla ziyaret eden Bumın, neticede Çin şeddinin kuzey taraflarında ipek ticaretinde bulunuyordu. Arkasından 545 yılında An-nuo-p'an-t'o adlı Soğd'lunun gönderilmesi ile  Gök-Türklerle Batı Wei arasında ilk resmî münasebet tesis edilmiş oluyordu. Bumin da buna ertesi yıl hemen bir elçiyle cevap vermişti. Bu şekilde resmen tanınmış olmasına rağmen Bumin kendini tam bağımsız hissetmemiş olmalıdır ki; federatif bir surette bağlı olduğu Juan-juan'lara saldırma niyeti taşıyan Tölesleri ani bir baskınla yenip, kendisine bağlamıştır. Töles galibiyeti büyümekte olan Gök-Türk askerî gücü için çok önemli bir dönüm noktasıdır. Çünkü bu olay hakkında bilgi veren bütün kaynakların ifadesine göre bu zaferinden sonra Bumın'ın gücü çoktan artmış ve kendisine güvenmeye başlamıştır. Ancak bu sırada Gök-Türklere bağlanan Töles nüfusunun mikdarı konusunda kaynaklar ittifak halinde değildir. Aslında verilen elli bin rakamı hepsinde ortaktır; fakat, bazısında boy, bazısında aile  ve bazısında da halk olarak belirtilen insan kütlesinin Gök-Türklere bağlandığı bildirilmiştir. Boy sayısının o kadar çok olması imkânsızdır. Dolayısıyla CS 50'deki kayıt mübalağalıdır. Bunun yanında elli bin aile ifadesi gerçeğe daha uygun düşmektedir. Lakin, Töles boyları bu devirde Moğolistan'ın doğusundaki Kertilen nehrinden Hazar Denizine kadar çok geniş bir sahaya yayılmışlardıs o . Gök-Türklere en yakın bölge olarak Tola nehri civarı ve Baykal Gölü'nün güneyinde yaşayan Töles boylarını gözönüne almak gerekmektedir. Bunların da en kuvvetli zamanlarında yirmi bin kadar mükemmel asker çıkarabildiklerini göz önüne aldığımızda TFYK 978'de verilen elli bin kişilik mikdarın daha doğru olacağı ortaya çıkmaktadır.

Artık, gücünün iyice arttığına inanan Bumin, kendini Juan-juan'lar seviyesinde görmeye başladı. Bunu da elçi gönderip, Juan-juan reisinin kızını istemekle gösterdi. Kendini halâ Orta Asya'nın en büyük devleti olarak gören Juan-juan reisi A-na-kui, Bumın'ın teklifini çok sert bir tepkiyle karşıladı. Üstelik elçi göndererek, Bumın'a "Sen benim demir işlerimde çalışan bir kölemsin, nasıl bana söz söylemeye cesaret edersin?" diyerek hakarette bulundu. Bu suretle Bumın'ı siyasî güç olarak tanımadığını bildirmiş oluyordu. Buna Bumın'ın reaksiyonu da çok sert oldu, A-na-kui'in elçisini öldürerek, bütün ilişkisini kesti.

Bu hadisenin arkasından hemen Batı Wei'e bir prensesle evlenmek için teklifte bulunan Bumın'ın müttefik arayışı içinde olduğu anlaşılmaktadır. 550 yılında Ch'i adını alan Doğu Wei hanedanı, öteden beri Batı Wei'e karşı Juan-juan 'larla ittifak halinde idi . Kendisine karşı kurulan bu ittifakın yarattığı tehlikeden dolayı Batı Wei, Gök-Türklere yakınlaşmayı menfaatlerine uygun buluyordu. Bu yüzden teklif acele kabul edilip 551 yılının (ta-t'ung saltanat devresi 17. yıl 6. ay) Ch'ang-lo prenses gelin olarak, Gök-Türklere gönderildi . Aynı yılın sonunda Wei imparatoru öldü. Yakın dostluk münasebeti tesis edilmiş olduğu için Bumin, bir elçi yollayıp, imparatorun ölümünden dolayı taziyelerini sundu ve de iki yüz baş at sundu.

 

552 yılının baharında Bumın beklenmedik bir şekilde Juan-juan'lara saldırdı. Huai-huang'ın kuzeyinde " büyük bir bozguna uğrayan Jııan - juanların reisi A-na-kui savaş meydanında kendini öldürdü. Arta kalan Juan - juan'ların büyük bir kısmı, A-na-kui'in oğlu An - lcxh'en, kardeşi Teng-ohu ve Teng-chu'nun oğlu K'u-fi diğer küçük şefler kendilerine bağlı boylarla birlikte Kuzey Ch'i devletine sığındılar. Onlarla birlikle gitmeyenler İse Teng-chu'nun ikinci oğlu T'ie-fa'yı reis yaptılar

Kazandığı  bu büyük zaferden  sonra Bumın, il Kağan unvanını aldı.  Böylece 552 yılında Gök-Türk devleti bağımsızlığına tam olarak kavuşmuştu. Bir başka İfade ile resmen kurulmuş oluyordu. Dört yüzlü yılların başında Juan-juan hükümdarı She-lun, kağan unvanını kullanmaya başladığı için  , Bumın da Juan-juan'ların yerini aldığından, "kağan"  unvanını almıştır. Ancak, o, Miladdan evvel Büyük Hun İmparatorluğundan beri kullanılan Türkçe "İl (devlet)" (belki illig) kelimesiyle beraber kullanmıştı. Böylece "il'in kağanı" yani devletin hükümdarı mertebesine yükselmiş olduğunu göstermektedir. Eşinin unvanı da Hatun (K'o-ho-tun) oldu. Kaynaklarımız bu hadiseyle ilgili çok enteresan noktaya temas etmektedir; Bumın'ın il Kağan unvanını alışı, Büyük Hun İmparatorluğuna bağlanmakta kağan unvanı, Hunların hükümdarlık unvanı Ch'an-yü ile aynileşlirilmektedir. Gök-Türklerin, yerlerini aldıkları Moğol Juan-juan'lar yerine, Hunlara bağlanmaları her İkisinin de Türk olmasından kaynaklanmaktadır.

Bumın hakkında, Juan-juan'ları yendikten ve İl Kağan unvanını aldıktan sonra her hangi bir malumata tesadüf edilmemektedir. Bütün kaynaklar bu konuda yetersiz kalmakta ve devletin kuruluşundan hemen sonra öldüğü neticesine varılmaktadır.

Kara Kağan Devri (552-553)

Bumın'ın ölümünden sonra yerine oğlu Kara (K'o-lo) geçti". Ancak, SS 84 ve PS 99'da Bunun'dan sonra yerine kardeşi A-i veya İ geçti şeklindeki bir başka kayıt daha vardır. A - i (t) olarak gösterilen şahıs arasında icraatları bakımından hiç bir fark yoktur. Diğer taraftan 587 yılındaki Ch'u-lo-hou'nun tahta geçecek İken ağa­ beyi İşbara Kagan'ın oğlu Yung-yü-lü'ye söylediği sözlerden1 '1 Kara'nın, Bumın'ın oğlu olduğu anlaşılmaktadır. Neticede A-i veya I şeklinde kaydedilen kaydın bir karışıklık sonucu olduğu anlaşılmaktadır .

Kara, kağan olduktan sonra I-hsi-chİ (ilci) unvanını almıştı. Daha önce mağlup edilmiş olan, Juan-juan'lardan A-na-kuİ'in amcasının oğlu Teng-shu-tse'yı, Wo-ye'-nin  kuzeyinde Mu-lai dağında bozguna uğrattı. Mağlup olanlar Batı Wei devletine  sığındılar. 553 yılının mayısında Batı Wei devletine elçi gönderip, elli bin baş atı hediye olarak imparatora sundu. Kağanlığı çok kısa süren Kara diğer adıyla I-hsi-chi Kağan, aynı yıl içerisinde öldü.

Ahmet Taşağıl'ın Göktürkler adlı kitabından alıntılanmıştır.

HİTİT KRALLARI

  

Tarih	Kral	Akrabalık/İlişki
???	Pithana (Kuşşara'lı)
???	Anitta (Kuşşara'lı)	Pithana'nı oğlu
1680 - 1650	I. Labarna	Bilinen ilk Hitit Kralı
1650 - 1620	II. Labarna (I. Hattuşili)	Labarna'nın evlatlık oğlu/katili
1620 - 1590	I. Murşili	Hattuşili'nin büyük oğlu/evlatlığı
1590 - 1560	I. Hantili	I. Murşili'nin katili ve kayınbiraderi
1560 - 1550	I. Zidanta	Hantili'nin damadı
1550 - 1530	Ammuna	Hantili'nin oğlu
1530 - 1525	I. Huzziya	Ammuna'nın oğlu
1525 - 1500	Telipinu	I. Zidanta'nın oğlu?/Ammuna'nın kayınbiraderi
???	Tahurvaili	???
???	Alluvamna	I. Huzziya'nın damadı
1500 - 1450	II. Hantili	Alluvamna'nın oğlu
???	II. zidanta	???
???	II. Huzzia	???
???	I. Muvatalli	???
1450 - 1420	II. Tuthaliya	II. Huzziya'nın oğlu
1420 - 1400	I. Arnuvanda	II. Tuthaliya'nın oğlu
1400 - 1380	III. Tuthaliya	I. Arnuvanda'nın oğlu
???	II. Hattuşili	???
1380 - 1340	I. Şuppiluliuma	III. Tudhaliya veya II. Hattuşili'nin oğlu
1340 - 1339	II. Arnuvanda	I. Şuppiluliuma'nın oğlu
1339 - 1306	II. Murşili	I. Şuppiluliuma'nın oğlu
1306 - 1282	II. Muvatalli	II. Murşili'nin oğlu
1282 - 1275	III. Murşili	II. Muvatalli'nin oğlu
1275 - 1250	III. Hattuşili	II. Murşili'nin oğlu
1250 - 1222	IV. Tuthaliya	III. Hattuşili'nin oğlu
???	Karunta	Muvatalli'nin oğlu / IV. Tuthaliya'nın kuzeni
1220 - 1215	III. Arnuvanda	IV. Tuthaliya'nın oğlu
1215 - 1200	II. Şuppiluliuma	IV. Tuthaliya'nın oğlu

Alıntıdır.

Mardin

 

Göbekli Tepe / Şanlı Urfa

 

Mutlak Monarşi: I. Charles ve XIV. Louis

 İngiltere Kralı I. Charles (1625 ve 1649  yılları  arasında  tahtta kalmıştır) tıpkı babası I. James gibi yönetme hakkının kendisine Tanrı tarafından verildiğine inanıyordu. Aslında kral   Tanrı'nın yeryüzündeki temsilcisiydi. Katolik inancından etkilendiği  açık olan bu düşünce Charles'ı, Parlamento ve Puriten bakanlarla karşı karşıya getirdi.

1642 yılında iç savaş patlak verdi. " Ro undheads" olarak bilinen Parlamento Orduları, " Cavaliers" olarak bilinen Kraliyet Orduları'nı yendiler. 1649 yılında Charles'ın idamının ardından , parlamento generali Oliver Cromwell liderliğinde bir cumhuriyet kuruldu. Cromwell'in ölümünün ardından Charles'ın oğlu 1660 yılında tahta geri  döndü.  II.  Charles  ünvanıyla  göreve   başladı.   Katolik monarşisinin başındaki II. James (1685 - 1688 yılları arasında tahtta kalmıştı) döneminde çatışma yeniden başladı. James 1688 yılındaki Muhteşem Devrim sırasında parlamentocular tarafından görevinden alındı ve yerine III. William ve II. Mary getirildi. 1689 yılında parlamento insan Hakları Bildirgesi ' ni yayınladı. Böylece parlamentonun hakları tanınmış ve hükümdarın gücü sınırlanmış oluyordu. Bu belge daha sonra dünya genelinde anayasa hukuku alanında görülen gelişmeleri etkileyecekti (Amerika'da yayınlanan insan Hakları Beyannamesi de bu metinden etkilenmiştir).

Charles'ın aksine, Fransız Kralı XIV. Louis (1643-1715 yılları arasında tahtta kalmıştır) mutlak yönetiminin karşısında pek az muhalefetle karşılaştı. Tahta çıktığında, Fransa büyük oranda Kardinal Richelieu ve halefi Mazarin sayesinde Avrupa'nın en güçlü ülkesi konumundaydı   (Otuz   Yıl   Savaşları   da   bir   zamanların muhteşem gücü ispanya'yı geriletmişti). Güneş Kralı olarak bilinen Louis her türlü temsili geleneği büyük ölçüde reddetti. Asillerin politik gücünü sınırlandırdı. Versay'daki sarayında aristokrasiyi etkisizleştirmeyi   başarabildi.   Fransa'da   feodalizmin   bütün kalıntılarını ortadan kaldırmaya çalıştı. Fransız Devrimi'ne kadar sürecek olan bir mutlak monarşi sistemi kurdu. 

Normanların işgali sonrası malların mülkiyeti konusunda çıkan anlaşmazlıkları gidermek için Kral William bir yıl boyunca sürecek büyük bir soruşturma başlattı . Soruşturma sonucunda malların kime ait olduğu ve değerleri Domesday Book adı verilmiş bir kitaba kaydedilir. 

Alıntıdır.

Ergan Kayak Merkezi / Erzincan